Kolonoskopi nasıl yapılır?
Kolonoskopi uç kısmında soğuk ışık kaynağı ile kamera olan, vücutta diğer dokulara zarar vermeyecek kadar esnek yapıda olan görüntüleme cihazıyla kalın bağırsağın detaylı şekilde incelenmesini sağlayan bir görüntülemedir. Bu yöntem ilaçlı röntgen tetkiklerine göre daha kesin teşhis yapmayı sağlamakta ve bazı durumlarda tedavi edici özelliği bulunmaktadır. Çapı yaklaşık 15-20 mm, uzunluğu ise, 140-160 cm arasındaki cihaz arasında kanser de dâhil olmak üzere çok sayıdaki bağırsak hastalıklarının teşhisini sağlar. Tarama amaçlı yapılan kolonoskopi esnasında kalın bağırsakta polip tespit edildiğinde, bunun kanserleşmeden alınmasıyla hastalığın önlenmesi sağlanmaktadır.
Kolonoskopi riskli midir?
Bu işlem gastroenteroloji uzmanı olan kişilerce güvenli ve konforlu şekilde tanısal amaçlı ve tedavi edici olarak uygulanabilir. Teşhis amaçlı yapılacak işleme bağlı olarak oluşma olasılığı olan bağırsak yırtılması riski on binde bir orandadır. Bu tetkik deneyimli ve eğitim alan kişiler tarafından yapılması halinde risk oranı düşmektedir. Gastroenteroloji uzmanı olan kişi arasında kolonoskopi de olan endoskopik işlemler için, normal eğitimden 3 yıl daha fazla eğitim alıp, bu konuda yeterlilik belgesi alır. Kolonoskopi olan hastalarda sedasyon uygulaması yapılırsa yani ilaçlı uyku hali varsa, aynı gün önemli işlere imza atması, araba kullanması ve emzirenlerin bir gün süreyle süt vermemesi tavsiye edilir. Hastalarda kolonoskopi yapıldıktan sonra oluşan gaz sancıları geçicidir. Ağrıların olması, bunların artması halinde bağırsakta yırtılma olasılığı olacağı için, hastaların hemen doktora gitmesi gerekmektedir.
Kolonoskopi hazırlığı nasıl yapılır?
Hastalar kolonoskopiden 1-2 gün önce sıvı diyet yapmalı ve bol sıvı almalıdır. Operasyonun olacağı son günde ishal yapan ilaçlarla bağırsakların içi tamamen boşaltılır. Bu aşamada hastanın yaşı, böbreklerinin durumu ve diyabet rahatsızlığının olması ilaçların belirlenmesinde önemlidir. Kolonoskopiden önce bağırsak temizliği çok önemlidir. Bu iyi şekilde yapılmazsa, işlem sırasında 5 mm den daha küçük polipler gözden kaçabilir. Bu nedenle hastaların bağırsak temizliği için doktorun önerilerine uymaları gerekir. Yapılan işlemin iyi bir sonuç vermesi için, bağırsak temizliği tam olarak yapılmalıdır.
Kolonoskopi yakınması olmayan kişilere uygulanır mı?
Bağırsak kanseri insanlarda akciğer ve meme kanserinden sonra kansere bağlı ölümlerde üçüncü sırada yer alır. Bu yüzden tarama amacıyla herkese uygulanabilecek bir yöntemdir. Bu 50 yaşın üstünde olan insanlara tarama testi olarak önerilir. Her 5 yılda bir tarama amacıyla uygulanırsa, bağırsak kanserinin önlenebildiği tespit edilmiştir. Eğer ailede bağırsak kanseri öyküsü varsa, tarama amaçlı olarak uygulanması gerekir. Kadınlarda daha önce geçirilen meme ve yumurtalık kanseri öyküsü bulunuyorsa, bu kolon kanseri için risk oluşturur. Bu sebeple hastaların tarama yapılıp takip edilmesi gerekir.
Kolonoskopi ne zaman yapılmalıdır?
- 50 yaşını geçmiş ve herhangi bir şikâyeti olmayan kişilere tarama amaçlı yapılmalı
- Hastanın geçmeyen kabızlığında
- Dışkıda kan olduğunda
- Karın ağrısına eşlik eden kilo kaybı ve alyuvarların çökme hızında yükseklik olduğunda
- Midesinde yara olmadığı halde, dışkıda gizli kan olanlarda
- Kolon boyunca polipler olan bazı sendromların varlığında
- Polipler dışında kolon kanseri açısından yatkınlığı olan kişilere uygulanmalı
Kolonoskopi nasıl yapılır?
Genellikle ağrısız şekilde yapılan işlem, hava verilmesine bağlantılı olarak hafif bir baskı ve karın krampları şeklinde etki edebilir. Hastalara uygulama öncesinde bazı ilaçlar verildiğinden, fazla rahatsızlık duyulmaz. Hastalar sırt üstü ya da yan yatarken kolonoskopi yapılır. İşlemin süresi 12-60 dakika kadar sürer. Daha sonra 1-2 saat bekleme süresi bulunur. İşlem yapılırken belli bir alanın tetkikine karar verildiğinde, orada kolonoskop içinden geçirilen telle biyopsi alınmaktadır. Bu sadece kanser teşhisinde değil, iyi huylu oluşumların tanısı içinde uygulanabilir. Kanama olursa bu alanlara iğneyle ilaç verilir ya da elektrikle yakılır. Bu işlemler hastalarda ağrıya sebep olmaz.
Kolonoskopinin faydaları nelerdir?
- Kalın bağırsağın yani kolonun tamamının gözle görülmesi sağlanır
- Olan kanamalar durdurulabilir
- Ülser, kanama odakları, iltihaplı alanlar, polipler, darlıklar ve kanserler tespit edilebilir
- Kolonda darlıklar genişletilebilir
- İyi huylu tümörler yani polipler yok edilebilir.
- Gerekirse takdirde biyopsi alınabilir
Kanserden korunmak için kolonoskopi
Kolonoskopi hem bağırsaklarda olan tümörü erken evrede tespit etmek için, hem de kansere sebep olabilecek polip ve benzeri oluşumları kanserleşmeden önce tespit edip, insanları kanser gelişiminden koruyabilecek bir tetkiktir. 50 yaşın üzerindeki kişilerin taşıdıkları riskler, kişisel sağlık durumları ve aile öykülerine göre çoğunlukla 2-5 yıl aralıklarla kolonoskopik incelemeden geçmesi tavsiye edilir. Günümüzde son derece konforlu olarak gerçekleşen tetkikle, hastalar rahatsızlık hissi olmadan kanserden korunabilir.