Konuşma öncesi dönem nedir?
Konuşma öncesi dönem şu dönemlerden oluşmaktadır :
1- Yeni doğan dönemi (ağlama),
2- Gığıldama,
3- Mırıldanma,
4- Mırıldanmanın tekrarı dönemi
5- Başkalarının seslerini taklit dönemi
1- Yeni Doğan Dönemi (ağlama / 0-2 Ay): Bebeğin çıkardığı ilk sesler onun ihtiyaçlarının ve isteklerinin bir göstergesidir. Çocukların bu dönemde çıkardığı tüm sesler konuşma için gerekli olan sesler değildir. Yeni doğanın davranışlarının bir çoğu istem dışıdır, yani birer refleks gibidir. Konuşmanın gelişimi için bu dönemde arama, emme ve yutma refleksleri oldukça önemlidir. Beslenme ile ilgili bu reflekslerin devamlı olarak tekrarlanması, ağlama ve seslenme neticesinde, bebek konuşma sesi yapmak için gerekli nefes alma ve ağız-yüz yapılarını kazanır. Konuşma mekanizmasının esas görevi, nefes alma ve beslenmedir. İlk 3 haftada amaçsız, anlamsız ve farklılaşmamış rastgele sesler çıkarılmaktadır. İkinci 3 haftalık dönemde farklılaşmaya başlayan çeşitli sesler ortaya çıkar. Çıkarılan bu sesler, uyarıcı ile ilişkili olup genel olarak açlık ve rahatsızlık belirten ağlamalardır. Ağlama, bebeğin ihtiyaçlarını ve isteklerini belirten tek iletişim yoludur. Birinci ayın sonunda anne, sesin farklılığına göre ağlamanın nedenini (açlık, kızgınlık, acı) daha iyi anlayabilmektedir. Çıkarılan sesler, incelendiği zaman ham sözcüklerin başladığı; bebeğin başkalarının sesine tepkide bulunmaya başladığı görülür.
2- Gığıldama dönemi (2-4 Ay): Ağlama ile beraber 2-4 aylık bebekler basit sesler çıkarır. Bilinçsiz bir şekilde çıkarılan bu sesler evrenseldir. Bebeğin rahatsızlığını belirten seslerin yanı sıra mutluluk ve hoşnutluğunu belirten çeşitli sesler de çıkarır. İki aylık bebeğin, ağız kaslarının kontrolünü tam olarak kazanmamış olmakla birlikte ağız hareketlerini başlatıp durdurabilir. 2 ve 3 aylık dönem, gülme ve gığıldama dönemi olarak adlandırılmıştır. Çocuk, sesi ses olarak çıkardığını artık bilir. Çıkardığı seslerden mutlu olur, ses oyunları oynar ve kendi kendine ses üretimi başlar. Rastgele olarak çıkardığı “a, u, o” ünlü seslerini uzatarak sesleri çıkarır. Daha sonra bu seslerin sonuna “h” eklenerek “ah, uh”, şeklinde bazı sesler üretirken “s, k, g” gibi yumuşak damak ve gırtlak seslerini de çıkarır. Ses üretimi refleks gibidir. Çıkarılan sesler, anlam bakımından incelendiğinde hoşnutluğu ve hoşnutsuzluğu ifade eden seslerdir. Başkalarının çıkardığı seslere bebek tepki verir ve annesinin sesine artık gülümser.
3- Mırıldanma dönemi (4-6 Ay): Bebeğin ses mekanizması üzerindeki kontrolünün artmaya başladığı görülür. Dili yuvarlama ve ileri doğru uzatma becerisi görülür. Memnuniyetini ifade eden sesler çıkarır. Ayrıca kendi çıkardığı bu sesleri de taklit eder. Bu taklit sesleri, yalnız olduğu zaman görülür. Bebeğin çıkardığı sesler artık refleks sesler olmaktan çıkmış, amaçlı seslere dönüşmüştür. Ses çıkarma için uyaran, bebeğin kendisidir. Bu dönem, bebeğin “kendi kendine konuşmaya başladığı dönem” olarak gösterilir. Ünlü ve ünsüz seslerin çeşitlerini üreterek tekrarlar. Buna vokal jimnastik denilmektedir. Bebeğin tekrarlamaktan hoşlandığı bu sesler “ma-ma-ma”, “ba-ba-ba” gibi bazı seslerdir. Bebek, yavaş yavaş ünsüz seslerle ünlü sesleri birleştirerek iki heceli sözcükler oluşturmaya başlar. Bebek“b, m, p” gibi dudak seslerini çıkarır. Uzun oyun sesleri, çığlıkları ve seslenmeler bu dönemde görülür. Bebeğin çıkardığı seslerin sayısında ve türünde artmalar görülür.
4- Mırıldanmanın tekrarı dönemi (7-9 Ay): 7-9 aylar arasındaki dönemdir. Bu dönem, ses oyunlarının tekrarı dönemi olarak da görülür. Bebek, ses üretimi ile işitmeyi birleştirmeye başlar. Seçilmiş işitilen bir takım sesleri tekrarlar. Mırıldanmanın tekrarının görülmemesi, bu dönemde dil problemlerinin, işitme kaybı, zihinsel gerilik gibi durumların varlığını gösterir. Bebeğin ağız hareketlerinde çeşitlilik bu dönemde görülmektedir. Bebeğin çıkardığı sesler, hece tekrarına dönüşerek çevredeki dilin özelliğini kazanır. Önceleri “p, b, d” gibi dudaksı ve diş eti patlamalı sesler çdaha fazlaydı. Ünlü ünsüz birleşimlerinin tekrarıyla “ba-ba-ba”, “de-de-de” “ma-ma-ma” şeklinde görülür. Bu dönemde çocuk, değişik sesler çıkarmaya başlar. Ses oyunlarında ritim kullanır. Bu dönemde çocuk,tüm ses mekanizmasını serbest olarak hareket ettirmeyi öğrenir. Bebeğin çıkardığı sesler, anlam bakımından incelendiğinde dikkati çekme, sosyalleşme için kullanıldığı, hoşnutluk verici bir durum ya da nesne hatırlandığında sesin yeniden ortaya çıktığı görülür. Yetişkinlerin konuşmasına gülümseyerek ya da ses çıkararak yanıt verebilir, kızgınlık ve hoşnutluk seslerini de ayırt edebilir.
5- Başkalarının Seslerini Taklit Dönemi (9-11 Ay): Bebekler, insan sesini bilinçli olarak taklit ederler. Taklit etmek bebeğin, dil gelişimi ve sosyal becerileri kazanması için son derece önemli bir belirleyicidir. Yaklaşık on birinci ayda kelimelerin taklit edilmeye başlandığı görülür. Bebekler ilk anlamlı sözcük çıkarmayı öğrenmeden önce, sesleri taklit ederler. Bu döneme kadar bebekler, kendi temel ses repertuarını kazanmışlardır. Sözel uyaranla verilen ses veya heceleri ve konuşmanın toplanmasını taklit ederler. Bu aşamadan sonra bebekler anlamları araştırmaya ve kendi dillerini öğrenmeye hazır hale gelirler.