Kriz yönetimi nedir?
Kriz yönetimi kavramı, kriz ihtimaline karşılık kriz sinyallerinin yakalanmak suretiyle değerlendirilmesi ve örgütün kriz durumunu en az kayıp ile atlatabilmesi için gerekli tedbirlerin alınması ve uygulanması süreci olarak tanımlanmıştır. Kriz yönetiminin temel amacı, kriz ortaya çıkmadan önce onu önlemek, eğer önlem almak mümkün değilse kriz durumuna hazırlık yapmak ve krizi en az zararla atlatabilmek ve hatta bu krizi fırsata çevirebilmektir. Bazen krizler yöneticiler için yeni fırsatlar doğurabilir. Kriz için özel tedbirler alınması gerekmektedir.
Etkili bir kriz yönetimi, sabır, karar verme becerisi, zihinsel, fiziksel ve ruhsal dayanıklılık, duyarlılık, öngörü ve herkes kaçmaya çalışır iken durup gerçekler ile yüz yüze gelme cesaretini göstermeyi gerektirir. Özellikle üst düzey yöneticilerin krizi yönetmeye azimli ve kararlı olmaları gerekmektedir.
Krizin üç dönemi vardır. Bu dönemler;
1- Kriz uyarıcılarının oluşumu ve gelişimi
2- Kriz dönemi
3- Çözülme
Kriz uyarıcılarının oluşumu ve gelişimi aşamasında kriz tam anlamı ile sinyal vermeye başlamış ancak ilgili yönetim bunun farkına tam olarak varamamıştır. Uyarıcıları alacak olan mekanizmalar henüz harekete geçmemiş olduğundan kriz daha üst makamlara intikal ettirilmemiştir. Eğer bu dönem içerisinde krize ait sinyaller doğru biçimde alınamaz ve çözüm üretilemez ise kriz başlamış olacaktır. Her dönemde olduğu gibi bu dönemde liderliğin önemi çok büyüktür.
İkinci aşama olarak adlandırılan kriz döneminde ise kriz gerçek anlamı ile ortaya çıkmış, iyice belirginleşmiştir. Kriz sinyalleri algılanamamış ya da olaylar başlamadan önce bastırılamamışsa kriz ortaya çıkacaktır. Bu dönem personel, idari yapı, genel amaçlar ve izlenecek stratejilerin daha dikkatli bir biçimde gözden geçirildiği dönemdir. Eğer yönetimde değişiklik yapılması zorunlu olmuş ise bu mutlaka yapılmalıdır. Bu yönetim değişikliğinin krize dönüşmemesine dikkat edilmelidir. Kriz döneminde denetim genel olarak merkezileşmektedir.
Üçüncü dönem olan çözülme döneminde ya kriz tam anlamı ile bastırılır ya da örgüt kriz çözemez ve yok olur.
Kriz yönetimi süreci beş aşamadan meydana gelmektedir. Bu aşamalar şunlardır:
1- Kriz sinyalinin alınması süreci
Kriz sinyallerinin yönetici kadro tarafından erken zamanda alınması gerekir. Krize yakalanmamak için erken uyarı sistemleri kurulmalıdır. Eğer bu sistem çalışmaz ise bir sonraki aşamadaki mekanizmaların da sağlıklı çalışması mümkün değildir. Duyarlı liderler krize ait sinyalleri erken alırlar.
2- Krize hazırlık ve korunma süreci
Krizin üstesinden gelmek için gerekli hazırlıkların yapıldığı süreçtir. Yönetim bazen değerlendirmede pasif kalabilir. Bu dönemde kriz ile mücadele edebilmek için iyi bir planlama yapılması şarttır. Plan uzman kişiler tarafından hazırlanmalıdır. Plan hayatın gerçekleri ile tam anlamı ile uyuşmalıdır. Kriz planları kriz sinyallerini alınmasından sonra değil de krizler ortada yokken yapılırsa daha iyi sonuçlar alınabilir.
3- Kriz ile mücadele ve krizin denetim altına alınması süreci
Bu aşamada en önemli faaliyetler yürütülür. Yönetim bu aşamada kriz ile mücadele etmek zorundadır. Hatta bu mücadeleyi yaparken bu krizi fırsata çevirebilmelidir.Liderlerin önemi bu aşamada kendisini gösterir. Kriz önemle ve hazırlık amacı ile yapılanları yöneticiler bizzat yerinde görmelidirler.
4- Normal duruma dönüş süreci
İyi bir kriz yönetimi neticesinde ortamın durulduğu ve yeniden normal hayata dönüldüğü süreçtir.
5- Öğrenme ve değerlendirme süreci
Eğer iyi bir kriz yönetimine rağmen kriz atlatılamamış ve normal hayata dönülmüş ise artık en son aşamaya gelinmiş demektir. Son aşamada krizin bir değerlendirilmesi yapılır. Krizin getirdikleri ve götürdükleri hesaplanır.