Kronik ishal nedir?

İshal normal olarak bir hafta kadar sürdüğünde akut olarak tanımlanmakta, eğer sık ve sulu dışkılamanın aylar ve yıllar boyu müzmin bir şekilde sürmesi halinde kronik ishal olarak tanımlanmaktadır. İnsanların günlük olarak normal dışkılama miktarı 200 gr kadardır. Bu miktarın % 60-85 kadarını su oluşturur. Günlük dışkılama miktarı gün içerisinde 3 kereden, haftada 3 defaya kadar değişim gösterebilmektedir. Dışkının kıvamı ve sıklığı dışkıda olan fiber miktarı, dışkının ağırlığı, kullanılan bazı ilaçlar, egzersiz ve stres gibi faktörler belirler. Dışkıda bulunan suda erimeyen ve su tutma özelliğinde olan fiber gibi solid maddeler belirler. Bu maddelerin yeteri kadar olmaması, dışkının kıvamını sağlayıcı bir etkendir. Az olduğu zaman dışkı daha gevşek ve sulu olur. Dışkının kıvamı içinde bulunan total su miktarıyla değil, solidlerin miktarıyla ölçülür. Dışkılamanın 200 gr üstünde olması ve içindeki su miktarında artma olması ishal olarak adlandırılır. Fiber alımının yükselmesi halinde dışkı miktarı iki katına kadar çıksa bile, kıvamda yumuşama olmayabilir. Dışkı miktarı normal olduğu halde, yumuşak ve sulu kıvamda ishal görülebilir. İshal klinik olarak günde 3 defadan fazla olan dışkılama ve dışkı kıvamının sulu tarzda olmasıdır. İshalin 2-3 haftadan daha uzun süre sürmesi kronik ishal olarak tanımlanır.

Kronik ishal nedenleri nelerdir?

• Çölyak hastalığı, laktoz intoleransı gibi bağırsak emilim bozuklukları olması
• Ülseratif kolit, crohn gibi kronik bağırsak hastalıklarının olması
• Hormonal hastalıklar
• Pankreas hastalıkları

Kronik ishalin en sık görülen nedeni çölyak hastalığı ve laktoz intoleransıdır. Yapılan incelemelerde kronik ishalin sebebi tespit edilemezse, irratabıl bağırsak hastalığının etken olduğu düşünülmelidir. Ancak bu hastalıkların olması halinde kronik ishallerdeki yağ ve protein emilimindeki bozuklukların belirtisi saptanamayabilir.

Kronik ishalin sonuçları nedir?

• B vitaminine bağlı cilt deri bozuklukları
• D vitamini ve Ca emilim bozukluğuna bağlı gelişen kemik bozuklukları
• Demir ve B12 vitamin eksikliğinden oluşan kansızlık
• K vitamini nedeniyle oluşan kanamalar
• Protein kaybı sebebiyle oluşan kaslarda erime, gelişme geriliği, kilo kaybı gibi sorunların olması

Kronik ishal tanısı nasıl konur?

Bu hastalara teşhis koymak akut ishale göre daha zor olur. Önce hastanın öyküsü dinlenmeli ve fiziki olarak muayenesi yapılmalıdır. Ardından laboratuvar incelemelerinin yapılması ve dışkı incelemesinin yapılmasıyla ishalin türü belirlenir. İshalin ne zaman başladığı ve süresi belirlenip kronik ve akut ishal ayrımı yapılır. İshalin sürekli veya aralıklı olarak devamı öğrenilir. Ayrıca ishalin gelişmesinin yavaş, ani ya da doğuştan olup olmadığı tespit edilir. Bu arada hastanın beslenmesinde yer alan şekerli besinler, çiğ süt alımı gibi alışkanlıklar belirlenir. Hastanın dışkı tarifi sorgulanır, dışkıda kan olması halinde tümörler, bağırsak hastalıkları, polip oluşumları, dışkının yağlı olması durumunda malabsorbsiyonu ya da maldigesyonu, gece ishali olmasında organik patolojileri, dışkı renginin açık kahverengi veya beyaz olması durumunda ise gluten enteropatisi ve safranın yokluğu düşünülmelidir. Hastada gaz şikayetinin bulunması karbonhidrat malabsorbsiyonu olduğunu düşündürebilir. Kilo kaybı yaşanmasında pankreasın ekzokrin yetmezliği, malabsorbsiyon, tümör ve anoreksiyayı düşündürür. İshalin azaldığı ve artış olduğu durumlar tespit edilir. Ayrıca hastaya daha önce uygulanan tedaviler, kullandığı ilaçların yan etkisi, yapılan bir cerrahi sonrasındaki durumu değerlendirilir. Kilo vermek için kullanılmış olan laksatiflerin varlığı sorgulanır.

Kronik ishalin tedavisi nasıl yapılır?

Yapılan muayene sonucunda, uygulanan testlerle kronik ishal tanısı konulan hastanın tedavisi ishalin altta yatan nedenine göre yapılacaktır. Bu tedaviden sonra hastaların ishal sorunu kalmaz. Bunun dışında akut ishal tedavisinde yapıldığı gibi ağızdan alınan sıvı oranının arttırılması, yağsız gıdalar tüketme, yemeklerin haşlanarak yenmesi, süt tüketimi yapılmaması gibi önlemler şikayetlerin azalmasına yardımcı olur.