Kurgu nedir?
En dinamik sanat dalı olan sinemada filmsel gerçekliğin yaratıcı gücü olarak tanımlanan kurgu/kurgulama kısaca “kesici”nin yaptığı iş olup, teknik anlamda kesme ve birleştirme işlemlerinin yerine getirilmesidir.
Mekanik ve yaratıcı olmak üzere iki türünden bahsedilmektedir.
Teknik ve estetik bilgiyi bir arada kullanmayı gerektiren kurgu kesme işi olmakla birlikte, yönetmenin sahneleri çekerken yaptığı kesmelerden tabii ki farklıdır.
Bir film çok sayıda sekanstan, sekanslar ise sahnelerden oluşur. Sekansın sahnelerin toplamı olması gibi bir sahne de birden fazla kesmenin yani çekimin toplamı olabilmektedir. Kameranın değişik açılardan görüntü almasıyla, uzak, yakın gibi farklı çekim açılarıyla, anlatımı güçlendirmek amacıyla çok sayıda kesme elde edilebilmektedir. Bu sahnelerin kurgulanması işidir ki yönetmen çekim senaryosunu hazırlarken bunu yapar.
Ancak bizim kurgu derken bahsettiğimiz tüm sahneler çekildikten sonra kurgu masasında yönetmenin ve kurgucunun birlikte yaptıkları filmin kurgulanması işidir. Kabaca çekimlerin, sahnelerin sıralanması şeklinde tanımlanan bu işin filmin kaderini belirleyecek derecede önemli olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü aynı film çok farklı şekillerde kurgulanıp bambaşka hallerde izleyicilerin karşısına çıkarılabilir.
Kötü yazılmış öyküler, özensiz dramatik yapı, tam işlenmemiş karakterler gibi temel öğelerin yetersizliği filmi nasıl keyifsiz hale getiriyorsa, dikkatsiz ve özensiz yapılmış, mantık hatalarıyla dolu, ritim yakalayamamış bir kurgu da aynı oranda filme zarar verebilir.
Bu nedenle; bir kurgucu işini yaparken şu soruları sürekli kendine sormalı ve verdiği cevaplara göre kurguya devam etmelidir: Çekimler arasında geçişi nasıl zamanlamalıyım ve nasıl yapmalıyım?, Çekimleri nasıl sıralamalıyım?, Yaptığım kurguyla filmin anlaşılmasını zorlaştırıyor muyum? Yaptığım kurguyla filmi daha keyifli, dramatik yapıyı daha güçlü hale getiriyor muyum?
Filmi kurgularken yapılan her kesmenin seyirciyi ilgilendirdiğinden emin olunmalıdır. Aksi halde filme hiçbir katkısı olmaz. Öznel nedenlerle bir sahneyi veya bazı sahneleri gereksiz yere uzatmak kurgucunun yapabileceği en büyük hatalardan biridir.
Kesicinin yani kurgucunun hata yapmadan işini başarıyla tamamlayabilmesi için kurgu masasına oturmadan önce filmi nasıl keseceğine dair nesnel bir yaklaşımının olması çok önemlidir. Bu yaklaşımın geliştirilmesi için de hangi çekimlerin hangi parçalarını kullanmak istediğinden, kesmeleri nerede yapmak istediğinden emin olana kadar eldeki malzemeleri tekrar tekrar izlemesi ve bir karara varması şarttır. Esaslı bir neden olmaksızın asla kesim yapılmaması gerektiğini hiç unutmamalıdır.
Böylece kurgu aşamasında kişisel isteklerine kapılmaktan ve yanlış seçimlerle filmin başarısını tehlikeye atmaktan büyük oranda korunur.
Özellikle ülkemizde yaratıcı kurgucudan çok mekanik kurgucu kavramı geçerli olduğundan montaj odasında kurgucuların fikirlerine ne denli önem veriliyor bilmiyoruz ama her işi ustasına teslim etmek daima kazandırır.
Yönetmenlerin hayali, seyircide merak, heyecan, sevinç, üzüntü gibi birçok duyguyu uyandırarak, finale kadar ilgiyle izlenen filmlerin altına imzalarını atmaktır. Sinema salonlarından akıllarında bazı notlarla, içlerinde anlamlı hislerle ayrılan seyirciler kadar onları mutlu eden başka bir şey yoktur belki de.
İşte bunu başarmak için neye ihtiyaçları var derseniz, kesinlikle iyi bir kurgucuya diyebiliriz. Çünkü filmin akışını belirlerken yanlarında olacak kişi kurgucudur. Tekniğiyle, estetik görüşüyle, aklıyla, fikriyle filme katkı sağlayacak kurgucunun başarısıyla filmin başarısı arasında çok sıkı bir bağ vardır. Çünkü seyirci çoğu zaman sinemasal kompozisyonun etkisi altında kalmaktadır.