Kurum nedir?

Basit anlamıyla müessese demek olan kurum, aslında toplum bilimiyle ilgili bir kavramdır. İnsanoğlunun binlerce yıldır bir araya gelerek toplumları oluşturması ortaya; mülkiyet, ortaklık, evlilik gibi kavramların çıkmasına sebep olmuştur. İnsanlar tarafından yapılan tüm bu organizasyonlar veya davranışlar birer kurum oluşturmaktadır. Kurum kavramı yeri geldiğinde birçok insanın bir araya gelerek ve belirli bir hiyerarşik düzen içinde örgütlenerek üretim yaptığı organizasyonlar için kullanılırken, bazen iki kişinin evlenerek bir aile oluşturması da çekirdek yapılı bir kurum oluşmasına sebep olur. Aile kurumu, genel olarak kurum kavramıyla kast edilen insan davranışlarının ve organizasyonlarının en küçük birimidir. Kurum kavramı özel alanlardaki yapılandırması da kast edecek şekilde kullanılmaktadır.

Ekonomi kurumu veya siyaset kurumu gibi özel alanlardaki yapılandırmalar da, bir kurum özelliğine sahiptir. İnsanoğlunun hayatı için yüzyıllardır çok önemli olan ve belki de en önemli şey olan paranın ülke veya küresel boyutta kullanımdaki tüm organizasyonlar bir ekonomi kurumu olarak tanımlanabilir. İnsanların sosyal toplumda davranışları yazılı kurallara göre düzenleyen kanunlar ve bu kanunların uygulayıcıları ise hukuk kurumunu oluşturmaktadır. Bir ülkedeki anaokulundan yükseköğretim kurumlarına her yaştan insanın eğitimiyle ilgilenen organizasyonlar ve bu organizasyonların görevlileri de, genel olarak eğitim kurumu olarak ifade edilebilir. Kurum kavramı özel alanlardan konusu sadece insan davranışlarını ilgilendiren ahlak gibi soyut kavramlara kadar pek çok farklı konuda kullanılmaktadır.

Toplumsal bir amacı olan kurumların gelişimi, insanın bir araya gelerek ilk toplumları oluşturması kadar eskidir. Toplum hayatında oluşan ihtiyaçların karşılanması için insanların ortak bir irade koyarak belirli bir amaç uğrunda bir araya geldiği organizasyonlar, bir kurum olarak toplumun tamamına ya da belirli bireylere hizmet eder. Ekonomi kurumu, siyaset kurumu, hukuk kurumu gibi kurumlar, toplumun yüzyıllar süren kültürel alışkanlıkları doğrultusunda şekillenmiştir. Bu sebepten ötürü bir ülkenin ekonomi kurumu, farklı bir ekonomi kurumundan çok daha farklı bir yapıya ve çalışma şekline sahip olabilir. Toplumsal kurumların nitelikleri kendilerini oluşturan toplumların kültürleriyle belirlendiğinden, Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki ekonomi kurumu ile ülkemizin ekonomi kurumu arasında büyük farklar vardır.

Dünyadaki yüzlerce farklı toplumun neredeyse tamamında evlilik kurumu, aile kurumu, hukuk kurumu, ekonomi kurumu, siyaset kurumu gibi bazı temel kurumlar bulunsa da; bu kurumların tamamının ya da bir bölümünün toplumdaki yerleri ve işlevleri birbirinden tamamen farklı olabilir.