Lehçe nedir?

Diyalekt olarak da adlandırılan lehçe, belli bir coğrafi bölgede yaşayan insanların konuştuğu farklı bir dil çeşididir. Lehçe ile konuşulan dilin kendine ait kelimeleri ve belirli bir gramer yapısı olsa da, bu dilin yazılı sabit kuralları olması gerekmez. Diyalektoloji olarak isimlendirilen bilim dalı, dünya üzerinde yaşayan farklı toplumların sahip olduğu lehçelerin yapısı ve zaman içerisindeki gelişimini inceler. Bir bölgede belirli bir lehçeyi konuşan insan sayısı, doğrudan ilgili bölgenin büyüklüğü ile bağlantılıdır. Bölgenin coğrafi yapısı genişledikçe lehçeyi konuşan insan sayısı da artar.

Dünya üzerinde konuşulan diller yalnızca kullandıkları alfabeler ve gramer kurallarına göre birbirinden ayrılmaz. Bir bölgede yaşayan halkın ilgili coğrafyada hakim olan dilin mensup olduğu aileden farklı bir lehçe konuşması dünya üzerinde çok sık karşılaşılan bir durumdur. Zira yazı dili her milletin kendi kültürüyle yüzyıllar içerisinde harmanlanmış ve birçok farklı dille de ilişki içerisine girmiştir. Her lehçenin kendine has bir takım özellikleri vardır. Bu özellikler doğrudan lehçeyi konuşan halkın zaman içerisinde yaşadığı ortamın değişmesi, sosyal statülerdeki farklılık, kültürel zenginliklerinin artması, ekonomik düzeyleri ve daha birçok faktörden etkilenmesinden kaynakladır.

Lehçe zaman içerisinde kendi dil kurallarını geliştirir ve mensubu olduğu temel dil ailesinden farklılaşır. Bir lehçenin hangi dönemden başlayarak mensubu olduğu dil ailesinden farklılaşmaya başladığının tam olarak tespit edilebilmesi için bu lehçeye ait yazılı kaynakların olması gerekir. Ancak lehçelerdeki değişimler çoğu zaman yalnızca ağızda kaldığından, yazılı dile yansımaları da nadiren görülür. Bu nedenden ötürü bir toplumun konuştuğu lehçe ile yazım dili arasında ciddi farklılıklar olabilir. İnsanlar günlük hayatlarında ne kadar farklı bir lehçe kullansa da, yazım dilinde mensup olunan dil ailesinin dilbilgisi kurallarına uyum gösterebilir.

Yıllar içerisinde yapılan diyalektoloji araştırmaları, lehçelerin televizyon ve radyodan da büyük oranda etkilendiği göstermektedir. 20. yüzyılın sonlarına doğru her eve girmeye başlayan televizyon, bölge halkının lehçesi üzerinde büyük tesir göstermiş ve birçok kelimenin farklı şekilde konuşulmasına neden olmuştur. Bir dilin zenginliği kullandığı alfabeden ve kaidelerden önce sahip olduğu lehçe çeşitliliğine göre belirlenmektedir.