Lisanslı yazılım nedir?
Ülkemizdeki insanların yazılımların da ötesinde bilgisayar ve sonrasında internet ile çok hızlı bir şekilde tanışması, bu tür yeni teknolojileri kullanması öğrenmekten ziyade bu kavramların ne olduğunu dahi tam olarak öğrenememelerine neden olmuştur. Hal böyle olunca toplumumuzda ticari işletme sahibi olan insanlar lisanslı yazılımın gerekliliğini dahi öğrenemeden, bu tür illegal programların kullanımı nedeniyle zor durumda kalmıştır. Lisanssız yazılım kullanımının 6 yıla kadar hapis ve on binlerce lira para cezası gibi son derece ağır cezaları olduğu halde, hala birçok insan iş yerlerinde korsan yazılım kullanmaya devam etmekte ve büyük risk almaktadır.
En basit tanımla lisanslı yazılım; bilgisayarlarda istenen etkinliğin yapılmasını sağlayan gelişmiş programlar olmakla birlikte, bir emeğin ürünü oldukları için “Fikir ve Sanat Eserleri” kapsamına giren yani telif hakkı olan sistemlerdir. Bilgisayarda kullanılan tüm programlar düşünsel bir emeğin ürünü olan yazılımlar olarak, eser sahibi bu yazılımı herhangi bir bedel istemeden herkesin kullanımına sunabileceği gibi tam aksine parasal bir bedel karşılığında yazılımın kullanım haklarının satın alınmasını da isteyebilir. Sonuç olarak bu yazılım, onu geliştiren kişiye ait “ticari bir maldır.”
Fikir ve Sanat Eserleri kapsamına girdiği için “yasal olarak da korunmaya alınmış” yazılımların tamamı lisanslı yazılım kapsamındadır. Herhangi bir firma kendi çıkarı için kullandığı bir bilgisayar yazılımı için bu yazılımın geliştirici olan gerçek ya da tüzel bir kişiliğe ücret ödüyorsa, bu yazılım lisanslı yazılım demektir. Lisanslı yazılımlar Windows gibi işletim sistemleri olabileceği gibi web yönetiminden muhasebe işlemlerine, e-ticaret içeriğinden stoklamaya kadar oldukça geniş bir alanı da kapsayabilir. Lisanslı yazılım madalyonun bir yüzü ise diğer yüzü de, illegal olan korsan yazılımdır.
Bir kişi ya da firma bilgisayarın kullandığı yazılımın sahibine haber vermeden ve yazılım sahibinin talep ettiği kullanım hakları bedelini ödemeden faaliyet gösteriyorsa, bu durumda korsan yazılım kullanılıyor demektir. Ayrıca ücreti ödenerek satın alınan lisanslı bir yazılım üçün şahıslar için çoğaltılması, kopyalanması ya da internette paylaşıma açılması da yazılım korsanlığı kapsamına girmektedir. Yazılım korsanlığının ülkemizdeki yasal yaptırımı oldukça ağır olduğu gibi ödenecek lisans bedeli, ceza ile karşılaştırılmayacak kadar azdır. Korsan yazılım kullanmanın cezai sonuçları; 2 yıldan 6 yıla kadar “para cezasına çevrilemeyen” hapis cezası, “her lisanssız yazılım başına” 10-150 bin lira para cezası, 3 yıla kadar meslekten men ve korsan yazılımın yüklü olduğu sistemlere el konulması olarak sıralanabilir.