Lohusalık döneminde nelere dikkat edilmelidir?
Lohusalık döneminde doğumdan sonraki 6 haftalık sürede kadında gebelik döneminde meydan gelmiş olan fizyolojik ve psikolojik değişimlerin eski haline döner. Bu sürede vücuttaki her organda ve sistemde farklı düzenlemeler gerçekleşir. Bu kadınlar için önemsenmesi gereken bir dönemdir. Çünkü bu sürede oluşabilecek hastalıklar yaşamı tehdit edebilir.
Lohusalık döneminde ilk 24 saat, ilk bir haftalık dönem ve geri kalan süre ayrı ayrı önemsenmelidir. Kadının üreme organları ve tüm vücudunun dengesi bu 6 haftada eski durumuna döner. Yani bir anlamda vücudun tamir sürecidir. Bebeklerini lohusalıkta emzirmeyen kadınlar genellikle bu süre bittikten sonra adet görmeye başlar. Emzirenler ise, 6 ay kadar adet görmeden bir süreç geçirebilir. Lohusalık dönemindeki ilk dikkat çekici değişim rahmin gebelikten önceki haline dönmesidir.
Lohusalıkta kadınlarda sık görülen duygu durumu değişimleri yani aniden ağlama krizlerinin olması normal olarak görülmelidir. Lohusaların bu dönemde psikolojik desteğe ihtiyaçları vardır. Çünkü depresyona girme eğilimi içine girebilirler. Bu dönemde olan kadınlara yeni bebeğinin bakımında yardımcı olacak kişiler olmalıdır. Hem kadının vücudunun tamir edildiği bir süreç olması, hem de ailenin yeni bir bireye kavuşması ve onun bakımının lohusada olması lohusa kadını yıpratıcı olabilir.
Lohusalık dönemindeki sorunlar ve yapılması gerekenler nedir?
Doğumdan sonra ilk 24 saatte geçen lohusalık döneminde ciddi ve ani gelişen sorunlar yaşanabilir. Bu yüzden lohusa gözlem altında olmalıdır. Tansiyonu aralıklarla ölçülmeli ve kanaması kontrol edilmelidir.
Kanama: Erken dönemde lohusalığın önemsenmesi gereken en önemli komplikasyonudur. Normal koşullar altında doğumdan sonra 500 ml den daha çok kanama olması anormal değerlendirilir. Bunun en önemli etkeni atoni’dir. Doğumdan sonra rahmin kasılmaması yüzünden açıkta kalan damarların kapanmaması hali atoni olarak adlandırılır. Hayatı tehdit edecek kadar önemli olan atoni, aşırı kanamayla karakterize olur. Uygun olmayacak ortamlarda doğumun gerçekleşmesi halinde oluşan atoni durumunda annenin kaybedilmesi tehlikesi olabilir. Tedavisi için elle rahim masajı yapılmalı, kasılmaları sağlayan ilaç tedavisi uygulanmalıdır. Bunlar sonuç vermezse, acil olarak cerrahi müdahale gerekli olabilir.
Amniyon sıvısı emboli: Bu sorunda annenin hayatını tehdit eden özelliktedir. Bebekte olan amnion sıvısı annenin kan dolaşımına geçerek beyin ve akciğer gibi hayati organlara ulaşan damarlarda tıkanıklık yapar. Annenin kısa sürede yaşamını kaybetmesi durumu söz konusudur. Bunun teşhisi ve tedavisi oldukça zordur.
Enfeksiyonlar: Doğumdan sonra ilk 24 saatten sonra ortaya çıkan ve yüksek ateşle olan lohusalık humması denilen durumda, en çok idrar yolları, üreme organlarıyla memeler etkilenir. Doğumun uzaması durumunda, zarların erken açılması gibi faktörler enfeksiyon oluşmasına neden olabilir. En çok rahim içinin iltihaplanması söz konusu olur. Lohusalıkta 3. günde yüksek ateşle beraber ortaya çıkan iltihaplanma karın boşluğuna kadar yayılım gösterir. Lohusanın muayenesi sırasında rahmin hassas durumu ve ağrısının olduğu belirlenir. Kanla birlikte enfeksiyonun yayılması yaşamı tehdit eder. Lohusaların sıvı desteği alması, yatak istirahati yapması ve uygun antibiyotik tedavisi olması gerekir.
İdrar yolu enfeksiyonu: Lohusada idrar a çıkarken yanma, bel ve kasıkta ağrılar, yüksek ateş gibi etkilere neden olan idrar yolu enfeksiyonu olabilir. Bu etki lohusalığın 2-3 gününde ortaya çıkabilir. Vajinada kanama olması halinde idrar yolu enfeksiyonu riski artar. Tedavisinde uygun antibiyotiklerin kullanılması gerekir.
Lohusalık döneminde perine bakımı neden önemlidir?
Normal doğum sırasında oluşabilen kontrolsüz yırtıkların önlenmesi için epizyotomi adında bir kesi yapılır. Perine bölgesi vajina girişi ve makat arasında kalan alandır. Bu bölgenin doğum sırasında ve doğumdan sonra özenle bakılması gerekir. Perine bakımı sayesinde epizyotomi yapılan alan daha kolay iyileşmekte ve enfeksiyon kapmaması sağlanmaktadır. Uygulanan bakımın lohusalık döneminde 1-3 hafta kadar devam ettirilmesi gerekir.
Perine sorunlarının belirtileri: En çok oluşan sorunlar ağrı ve şişlik olmasıdır. Doğum sırasında bebeğin başının baskısı perine ve vajen çevresinde ödem meydana getirir. Doğumda epizyotomi yapılmış olsa bile, vajinada fark edilmeyecek yırtıklar ve sıyrıklar olabilir. Bu yırtıklar fark edilip dikilmediğinde kanama ya da enfeksiyon olabilir. Kanama doku içinde birikirse vajinada dolgunluk hissi ve şiddetli ağrı olabilir. Bu hematom yani iç kanama varlığını göstermektedir. Ayrıca doğumda ıkınma yüzünden hemoroid oluşumu olabilir. Ağrıların bazısı bunlardan da kaynaklanabilir. Ağrı ve kanamanın azalması için, perine bölgesine buz uygulanması ya da oturma banyosu önerilmektedir. Ayrıca ağrı kesiciler kullanılabilir. Kabızlık olursa, zorlanmamak için ilaçlar kullanılmalıdır. Bölgenin temizlenmesi için sadece temiz su yeterlidir. Bazen antiseptik içerikli solüsyonlar önerilebilir. Kanama ve akıntılar için günlük ped kullanılmalıdır.