Lokavt nedir?
Çoğu zaman grev yapan işçilerin işten çıkartılması olarak algılanan lokavt, aslında grev yapan işçilerin bizzat işveren tarafından işten “uzaklaştırılmasıdır”. İşverenin işçilerini çalıştırmaması hali olarak da açıklanabilecek lokavt süresi boyunca tüm işçilerin “iş sözleşmeleri” askıdadır. 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasasına göre; işyerindeki faaliyetlerin tamamen durmasını sağlayacak işverenin kararlarına uyularak işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasına lokavt denmektedir. Lokavt kanuna uygun olarak da yapılabilen bir haktır ki, bu duruma da kanuni lokavt denmektedir. Toplu iş sözleşmelerinin ortak karar ile imzalanamaması ve işçi sendikasının grev kararı almasıyla birlikte ilgili kanun hükümlerine dayanarak kanuni lokavt yapılabilir.
1961 Anayasası’nda hakkında hüküm konulması beklenen lokavt hakkı ancak 1982 Anayasası’na konulabilmiştir. Bu aşamada lokavtın grevden farklı olduğu unutulmamalı ve lokavtın grev gibi uluslararası platformlarda kabul gören bir hak olmadığı iyi anlaşılmalıdır. Nitekim Uluslararası Çalışma Örgütü(ILO) de grevi uluslararası bir hak olarak tanımlarken, lokavt ile ilgili bu tarz bir hüküm bildirmemektedir. Kanuni olarak belirlenen bazı meslek grupları lokavt hakkından yoksundur. 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasasına göre can ve mal kurtarmaya yönelik tüm iş kollarında lokavt yapmak yasaklanmıştır.
2822 Sayılı Yasaya göre ayrıca cenaze ve tekfin işlerinde de lokavt yapılması yasaklanmıştır. 2822 sayılı yasa birçok iş kolu hakkında kesin hükümler bildirerek, bu işlerde lokavt ve bazılarında da grev yapılmasını yasaklamıştır. Su, doğalgaz, elektrik, petrol gibi enerjiye yönelik üretim veya dağıtım yapan işlerde de lokavt yapılması yasaklanmıştır. Gerek üretim gerekse de dağıtım olsun bu tür işler modern toplumun en önemli ihtiyaçlarından biri olan enerji üzerinde çalıştığından, lokavt yapılması durumunda geniş kitleler etkilenecektir. Aşı ve serum üretiminin yapıldığı işlerde de lokavt yapılması yasaklanmıştır. Eczane, hastane, sanatoryum, klinik gibi insan sağlığına hizmet veren ve işlerin durdurulması halinde insan hayatının tehlikeye gireceği işlerde de lokavt yapılması yasaktır.
Her ülkenin lokavt ve grev ile ilgili kendini bağlayan kanunları bulunmaktadır. Ülkemizde lokavtın yasaklandığı durumlardan biri de, savaş ve seferberlik dönemleridir. Genel ya da kısmi seferberliğin ilan edildiği dönemlerinde lokavt yasak olduğu gibi işçilerin greve gitmesi de yasaklanmıştır. Doğal afetlerin baş göstermesi halinde Bakanlar Kurulu tüm bu meslek grupları dışında bazı yeni iş gruplarında da lokavtı ve grevi yasaklama hakkına sahiptir. İlgili olağanüstü hal geçinceye kadar Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen meslek gruplarında lokavt ve grev yapmak yasak olmaya devam eder.