Lüks nedir?

Lüks dendiğinde insanların aklına ilk olarak ihtiyaç fazlası tüketim gelmesine karşın lüks aynı zamanda fizik ve iktisat gibi bilim dallarında da kullanılan; birim ve kavramlardan biridir. Fizik biliminde lüks, ışık üreten cisimlerinde aydınlatma şiddetini tanımlamak için kullanılır. İktisat bilimi ise lüksü, ihtiyaçların karşılanması için standart olarak kabul edilen hizmetlerin daha da fazlasını sunan farklı bir alternatifin tercih edilmesi olarak tanımlar. Bu bağlamda lüks teriminin yaygın olarak kullanılan anlamıyla, standart olarak belirlenen mal ve hizmetler yerine daha fazla konfor ve ihtişam sunan alternatiflere yönelme eğilimi olduğu söylenebilir. Harcamalarda aşırıya kaçılması anlamında da kullanılan lüks kavramı, çoğu zaman da gereksinim duyulmayan mal ve hizmetler için harcama yapılmasını ifade etmek için kullanılır.

İlk bakışta insanların ihtiyaç duymadığı mal ve hizmetler için para harcaması fikri mantık dışı gelse de, aslında insanoğlunun harcama eğilimleri sahip olduğu varlığın para cinsinden değerine göre değişmektedir. İktisat biliminde; kişinin geliri içinde yaşadığı toplumda “ortalama” olarak kabul edilen gelir seviyesini geçmeye başladıkça, lüks olarak kabul edilen harcamalara olan eğiliminin de artmaya başladığı kabul edilir. Zira belirli bir seviyeye kadar kişinin “gıda” ihtiyacını karşılamak için harcadığı meblağ da artarken, kazancın bu seviyeyi geçmesinden sonra kişinin lüks harcamalara gıda gibi temel gereksinim olan bir ihtiyaçtan da daha fazla para harcadığı görülür. İnsanların sahip olduğu mal varlığı artış gösterdikçe, lüks harcamalar için ayırdığı bütçe diğer tüm harcamalarının toplamından bile fazla olabilmektedir.

Kişinin mal varlığındaki bu bahsi geçen artış, uçak seyahatlerinde ekonomi sınıfı bilet satın alanlar da aynı yere ve aynı zamanda ulaşıyor olsa dahi fazladan para ödeyerek business sınıf bir uçak bileti satın almasına yani lüks harcama yapmasına neden olur. Giyimden dekorasyonu ilgilendiren tüm eşya ve aksesuarlara, arabalardan konutlara; mal ve hizmet olarak nitelendirilen tüm ticari varlıklarda “lüks tüketime hitap eden” çeşitler sunulmaktadır. Belki de insan olmanın gereği, bireyin kazancı arttıkça lüks tüketim mallarına olan talebi de artış göstermektedir. İnsanların mal varlıklarındaki artışla ilişkili bu durumun, kişinin her zaman para harcayacak bir yer aramasından ve zaten tüm gereksinimlerini fazlasıyla karşıladığı için bunun tek yolunun da lüks harcama yapmak olduğundan kaynaklandığını ileri süren görüşler de bulunmaktadır.

Barınma, giyim kuşam, sağlık güvencesi, gıda masrafları gibi temel ihtiyaçların tamamının karşılanması ve gelecekte de karşılanmaya devam edileceğinden emin olunması halinde kişinin farklı olarak harcama yapabileceği tek alan, lüks tüketim malları olmaktadır.