Madde bağımlılığı nedir?

Herhangi bir maddeye olan düşkünlüğün madde bağımlılığı olarak tanımlanabilmesi için, o madde alınmadığında insanda fiziksel ya da psikolojik belirtiler gözlemlenmesi gerekir. Bir başka deyiş ile madde bağımlılığı, madde yoksunluğunda insanın hayatına istediği gibi devam edebilmesini engelleyen durumlara yol açan düşkünlüktür. Bir maddeye olan bağımlılık; insanın hayatını olumsuz yönde etkileyebilecek en önemli sorundur ve vakit kaybetmeden uzman bir doktordan ya da çevredeki insanlardan yardım istenmesini gerektirir.

Madde bağımlılığı psikolojisi

Bir madde bağımlısı ömrünün sonuna kadar bağımlısı olduğu madde ile mücadele halinde kalır. Tedavi olunarak madde bağımlılığından kurtulunabilinir ancak düşkünü olunan madde bir defa dahi kullanılsa, kişinin tekrar bağımlı olmasına neden olabilir. Bunun için madde bağımlılığından kurtulmaya çalışmak yerine, hiç bir maddeye bağımlı olmamak alınabilinecek en mantıklı önlemdir. Bağımlılıktan kurtulmaya yönelik tedavilerde; insanlara bu bağımlılığı nasıl yeneceklerinin haricinde, bir ömür boyunca bu düşkünlük ile nasıl mücadele edecekleri de anlatılır. Tedavi olarak madde bağımlılığından kurtulan kişiler dahi “potansiyel madde bağımlısı” olarak adlandırılır. Çünkü madde bağımlılığı insan beyninin en karanlık yerlerinde pusuya yatarak, aradan uzun yıllar geçse dahi uygun fırsatın gelmesini bekler.

Madde bağımlılığı süreci

Kişi kullandığı maddenin miktarını sürekli ve düzenli olarak arttırıyorsa ve aldığı maddeyi her geçen gün daha da hızlı bir biçimde tüketiyorsa, madde bağımlılığı süreci başlamıştır. Ayrıca kişi madde alınırken dahi bir sonraki sefer nasıl temin edeceğini planlıyorsa, bağımlılık seviyesi tehlikeli düzeye gelmiş demektir. Örneğin bir kişi; her gün düzenli bir biçimde alkol tüketiliyorsa ve içtiği alkol miktarını her geçen gün biraz daha arttırıyorsa, alkol bağımlısı olmuş demektir.

Madde bağımlılığında inkar

Bağımlı olan insanların tedavisini zorlaştıran ilk ve en zorlayıcı etken, kişinin bağımlı olduğunu kabullenmemesidir. Kendisine zarar veren bu maddeyi kullanarak daha mutlu olmayacağını bildiği halde, israrla mutsuzluğuna neden olan maddeyi kullanmaya devam eder. Etrafındaki insanların yardım etme tekliflerini kabul etmeyen madde bağımlılıları, arkadaşlarının yardımına muhtaç olma psikolojisinden utanırlar. Aslında madde bağımlısının kendine karşı duyduğu bu utanç hissi, yardıma muhtaç olduğunu çevresindekilere itiraf edememesini sağlar. Düştüğü bu psikolojiden kurtulmak için de etrafındakilere bağımlı olmadığını söylemeye başlayan kişi, bir müddet sonra bu yalana kendini de inandırır. Bu nedenle bağımlı olmadığı için tedavi olmaya da ihtiyacının olmadığı yalanına inanan kişi, maalesef sonun başlangıcındadır.

Madde bağımlılığında yoksunluk

Madde bağımlılığından kurtulmak için kişinin karşısında duran engellerden bir diğeri de yoksunluk hissidir. Yoksunluk kısaca; kişinin kullandığı madde miktarını ve sıklığını azalttığında oluşan, hayatını devam ettiremeyecek kadar şiddetli bir biçimde yaşadığı fiziksel ve ruhsal bozukluklardır. Bağımlı olduğu maddeyi almayı bırakın kişilerde; şiddetli bulanım, intihara meyil ve salgırganlık gibi pek çok olumsuz davranış biçimi gözlemlenmektedir. Bu nedenle kişinin madde almayı bırakmaya karar vermesi kadar, onu bu durumda anlayabilecek kişilere de ihtiyacı vardır.

Son olarak belirtilmesi gereken konu; kişinin madde bağımlılığından kurtulmak için öncelikle bağımlı olduğunu kendisine itiraf etmesi gerektiğidir. Madde kullanımı sürecinin ilerleyen aşamalarında; insanların kullandıkları maddenin kendileri için ne kadar zararlı olduğunu kabul etmelerine rağmen, bağımlılıktan bir türlü vazgeçememeleri tabiri caizse “trajikomik” bir durumdur.