Manipülasyon nedir ve nasıl yapılır?

Psikoloji biliminde önemli bir inceleme alanı olan manipülasyon, davranış ve kanaat değişikliğine neden olan tüm etkileme ve yönlendirme uygulamalarını kapsar. Giderek daha da geniş bir boyuta yayılarak günümüzde tamamen küresel hale gelen ekonomi için de önemli bir kavram olan manipülasyon, insanların farkında olmasalar dahi hayatlarının birçok farklı alanında karşılarına çıkan bir durumdur. İnsanları manipüle etmeye yönelik etkileme ve yönlendirme tekniklerinin tamamı, uygulanma aşamasında kişiler tarafından fark edilmez. Manipülasyonun en önemli özelliklerinden biri olan bu durum, kişileri istemedikleri halde ve tamamen farkında olmaksızın yönlendirmeyi sağlar. Etki altında kalarak manipülasyonu uygulayan kişi veya kişilerin çıkarları doğrultusunda davranan bireyler böylece farkında olmaksızın yönetilmiş olur.

Günümüzde iktisatçılar kadar sosyologların da yakından ilgili olduğu bir konu olan finansal manipülasyon ise, küresel ekonominin dinamiklerini değiştirebilen ve gerçek anlamda çok ciddi boyutlu ekonomik kazanç elde edilmesini sağlayan bir olgudur. Fiyatların yapay bir seviyeye getirilmesini amaçlayan finansal manipülasyon teknikleri, piyasanın derinden etkilenmesini ve manipülasyon yapan kişi veya kişilerin bu durumdan büyük kazanç elde etmesini sağlar. Menkul kıymetlerin alınmasına ya da satılmasına yönelik manipülasyonlar, kişilerin farkında olmaksızın bazı insanların çıkarları doğrultusunda hareket etmesine neden olur. Tüm dünya borsalarını etkileyen bir durum olan finansal manipülasyon, bazen deneyim sahibi ekonomistler tarafından dahi tahmin edilemeyebilir.

Normal şartlarda kapitalizm çerçevesinde gelişen serbest piyasa ekonomileri, arz ile talebin tamamen “serbest” bir biçimde karşı karşıya geldiği bir ortama sahiptir. Kağıt üzerinde arz ile talebin hükümet tarafından müdahale edilmeden serbest bir biçimde karşı karşıya gelmesi gerekir ki, piyasadaki fiyatlar doğal süreç içinde belirlensin. Ancak finansal manipülasyon uygulanmasıyla arz ile talebin doğal bir şekilde oluşturduğu piyasa fiyatları etkilenir ve böylece kasıtlı bir şekilde fiyat dengesi bozulur. Son dönemde ülkemizdeki insanlar finansal manipülasyon tabirini daha çok duymakta ve bu durum da tıpkı diğer pek çok konuda olduğu gibi, doğru bilinen yanlışların oluşmasına neden olmaktadır. Çoğu insan kulaktan dolma bilgiler ile finansal manipülasyon üzerine konuşmakta ve düşüncelerini bu doğrultuda şekillendirmektedir. Toplum genelinde en yaygın görülen durum ise, finansal manipülasyon ile “spekülasyon” kavramlarının birbirine karıştırılmasıdır.

Sermaye Piyasası Kurulu(SPK) tarafından belirlenen mevzuata göre finansal manipülasyon yapmak suç sayılırken, piyasa spekülasyon oluşturacak eylemler de bulunmak suç olarak tanımlanmamıştır. Yani spekülasyon yapmak çoğu insanın zannettiğinin aksine suç olmamakta, finansal manipülasyon yapmaya yönelik faaliyetler suç unsurunun oluşmasına sebep olmaktadır. Tüm bunların ötesinde sosyologlar ve psikologlar da manipülasyon kavramı üzerine araştırmalar yapmakta, sosyal manipülasyon sonucunda insanlarda oluşan kanaat ve davranış değişiklerini incelemektedir.