Maslow ihtiyaçlar teorisi nedir?

Maslow teorisi diğer adıyla ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisi 1943 yılında ABD’li psikolog Abraham Maslow tarafından yayınlanmış olan bir çalışmayla ortaya atılmış, daha sonradan geliştirilerek bugüne gelmiş bir insan psikolojisidir. Bu teori kişilerin belli kategorilerde olan ihtiyaçlarının karşılanması, kendi içinde bir hiyerarşi içinde olan üst ihtiyaçları tatmin arayışına girdiğini, kişinin yapısal gelişiminin o zamanki baskın ihtiyaç kategorisinde belirlendiği bir teoridir. Maslow kişilik kategorilerinin kendi arasında bir dizilimi bulunmakta ve her ihtiyaç kategorisi de bir kişilik düzeyine karşılık gelir. Kişi bir kategoride ihtiyaçlarını tam olarak gidermeden, bir üst düzeyde olan ihtiyaç kategorisine yani kişilik gelişme düzeyine çıkamaz.

Maslow teorisindeki seviyeler

• Fizyolojik gereksinimler (solunum, besin, cinsellik, su, denge, boşaltım, uyku)
• Güvenlik gereksinimi (vücut, kaynak, iş, aile, etik, sağlık, mülkiyet güvenliği)
• Ait olma, sevecenlik ve sevgi gereksinimi (aile, arkadaşlık, cinsel yakınlık)
• Saygınlık gereksinimi (kendine saygı, başarı, güven, diğerlerinin gösterdiği saygı, başkalarına duyulan saygı)
• Kendini geçekleştirme gereksinimi (yaratıcılık, erdem, doğallık, sorun çözmek, gerçekleri kabul etmek, önyargısız olma)

Maslow teorisine göre kişi için o zamandaki baskın gereksinimler hangi kategoride bulunuyorsa, yani günlük etkinliklerde ağırlıklı olarak hangi gereksinimlerle doyuyorsa, kişilik gelişmişlik düzeyi de bu kategoriye karşılık gelen düzeyde yer alır. Kişi belli kategorideki gereksinimlerini tam karşılayamadan, bir üst düzeyde olan kategorinin gereksinimlerini algılamaz, böyle bir gereksinimi olamaz. Belirli bir kategoride ihtiyaçları karşılanmış olan kişi, bir üst kategoriye yönelebilir. Bu kişinin kişilik gelişim düzeyini bile bir üst seviyeye taşımaktadır. Psikologların yapması gereken, kişinin kendini gerçekleştirme aşamasında önünde olan engellerin kaldırılmasına yardımcı olmaktır.

Maslow teorisindeki ihtiyaç türleri

Maslow teorisinde geçen ihtiyaçların bir içgüdü tarzında olduğu ve davranış motivasyonu için önemli olduğu belirtilir. Güvenlik, psikolojik, saygınlık ve sosyal ihtiyaçlar yoksunluk ihtiyaçları olarak adlandırılır. Bunun gibi alt seviyedeki ihtiyaçların giderilmesi de, olumsuz sonuçların önlenmesinde atılan önemli bir adımdır. Maslow piramidinde bulunan en üst seviyede gelişme ihtiyaçları vardır. Bunlar bir şeyin olmamasından dolayı ortaya çıkmaz. Bunların ortaya çıkışının sebebi kişiliğin gelişimi için meydana gelmiş olan bir istektir. Piramidin üst seviyelerine çıkabilmek için, önce alt seviyelerde olan gereksinimlerin karşılanması gerekir. Fizyolojik gereksinimler giderilmediği zaman, diğer gereksinimler ikinci seviyede kalacaktır.