Matrakçı Nasuh kimdir?

Son yıllarda televizyonlarda artan Osmanlı Dönemi dizileri ile tarih perdesinin arka planlarında kalan birçok isim popüler kültürün de yardımıyla insanların ilgisini çekmeye başladı. Bu isimlerin başında yer alan Matrakçı Nasuh, çoğu insan farkında olmasa da aslında gerçekten yaşamış ve gerek tarihçi kimliği gerekse de minyatür sanatına katkılarıyla Osmanlı Dönemi’nin önemli isimlerinden biri olmuştur. 1480 civarında doğduğu düşünülen Matrakçı Nasuh’un doğum yeri hakkında da kesin bir bilgi olmamakla birlikte aslen Boşnak olduğu düşünülmektedir. Birçok farklı tarihçinin adından söz ettiği Matrakçı Nasuh’un ölüm tarihiyle de ilgili oldukça farklı görüşler bulunmaktadır. Tarihin gizemli karakterlerinden biri olduğu için daha da çok merak edilen Matrakçı Nasuh’un adı yazılı ve sözlü kaynaklar da geçse de, hayatı tam anlamıyla bir sırdır.

2. Beyazıt Dönemi’nin sonlarında dünyaya geldiği düşünülen Matrakçı Nasuh’un eğitimi hakkındaki bilgilerin kesin olduğu doğrulanmıştır. Genç yaşlarından itibaren Enderun’da matematik eğitimi alan Matrakçı Nasuh, daha sonraki yıllarda da burada eğitimci olarak görev yapmıştır. Dönemin en ünlü şairlerinden biri olan Sai’den de edebiyat üzerine dersler aldığı bilinen Matrakçı Nasuh ayrıca hattat sanatına da merak salmıştır. Hattat sanatında dönemin en etkili olan akımı “Nesih Yazı” üzerinde köklü değişiklikler yapan Matrakçı Nasuh, Osmanlı hattat sanatının gelişimine büyük katkı sağlamış ve ünlü bir hattat sanatçısı haline gelmiştir.

Osmanlılar arasında oldukça yaygın ve popüler bir savaş oyunu olan Matrak’a da ilgi duyan Matrakçı Nasuh’un lakabı da buradan gelmektedir. Bir elde sopa ve diğer elde kalkan görevi gören dolgulu bir minder ile oynanan Matrak oyunu, bu dönemin en çok oynanan ve ilgi gören sporları arasında yer almaktadır. Matematikçi ve hattat sanatçısı kimliğine çok aykırı gibi görünse de dövüş silahlarını kullanmakta tam bir usta olan Matrakçı Nasuh, temel mantığı dövüşe dayalı olan Matrak oyununda da bileği bükülmesi zor bir isim olarak ün yapmıştır. Çoğu zaman yaptığı Matrak maçları büyük kitleler tarafından izlenen ve rakiplerini büyük ustalıkla alt eden Matrakçı Nasuh, bu oyundaki başarısıyla ilgi odağı haline gelmiştir.

Dönemin insanlarının aksine oldukça farklı dövüş silahlarını kılıçta gösterdiği ustalıkla kullanılabilen Matrakçı Nasuh, farklı silahların kullanımı üzerine “Tuhfetül Guzat” isimli bir kitap da yazmıştır. Matrakçı Nasuh’un silah ve kullanımları üzerine yazdığı bu eser, silah kullanımı konusunda gösterdiği ustalığı edebiyat sanatında da gösterebildiğinin en büyük örneğidir. Minyatür ile harita karışımı tamamen kendine has bir üslup geliştiren Matrakçı Nasuh, birçok eserinde yeryüzünü kuşbakışı olarak resmetmiştir. Çizdiği eserler her ne kadar kuş bakışı olarak tasarlanmış olsa da, resim içindeki tüm objeler karşıdan görülüyormuş gibi çizilmiştir. Uzunluk ölçüleri ile ilgili de çalışmalar yapan Matrakçı Nasuh, kendi geliştirdiği cetvel ile farklı uzunluk birimlerinin tek bir alet yardımıyla ölçülmesini de sağlamıştır.