Mental retardasyon nedir?

Türkçe “zeka geriliği” olarak tanımlanan mental retardasyon; zihinsel işlevlerde, kavramsal ve pratik uyumsal becerilerde kendini gösteren yetersizliktir. Amerikan Fikir ve Gelişim Bozuklukları Sağlık Derneği mental retardasyonu; beynin zihinsel işlevlerinin, hayatın kavramsal bütünlüğünün yapısına yönenik zihinsel faaliyetlerin ve pratik yaşama uyum sağlanmasına olanak tanıyan becerilerin en az ikisinde beliren sınırlılık hali olarak tanımlamıştır. 18 yaşından önce belirtileri ortaya çıkan zeka geriliği ya da diğer adıyla mental retardasyon, 20. yüzyılın başından itibaren tıp insanlarının üzerinde geniş bir şekilde çalıştığı alanlar arasında yer alır. Hekimler zeka geriliği görülen hastalar üzerinde kapsamlı çalışmalar yapmış ve sonuç olarak da kişide görülen sınırlılık halini derecelenmiştir.

Hekimler her ne kadar zeka geriliğinin düzeyini belirlemek için embesil, idiot, moron ve embesil gibi kavramlar geliştirmiş olsa da, bu tür sıfatlar kısa süre içinde halk arasında argo kelimeler olarak kullanılmaya başlanmıştır. Hekimler tarafından zeka geriliğini derecelendirmek için kullanılan kelimelerin halk tarafından kötü bir şekilde kullanılması, hekimlerin de tıbbi araştırmalarda bu tür terimleri kullanmamasına neden olmuştur. Modern tıp dünyasında zeka geriliğinin derecelendirilmesi; kişinin klinik durumu, psikolojik etmenler, çevresel faktörler ve eğitimsel bakış açılarının bir araya yorumlanmasıyla yapılmaktadır.

Kişinin içinde yaşadığı topluma ait bir birey olmamasına neden olan mental retardasyon, karşılaştığı sorunların üstesinden kendi başına gelememesine neden olur. Çocuklarda erken yaşlardan itibaren gelişim gösterebilen zeka geriliğinin tanımının doğru bir şekilde yapılması oldukça önemlidir. Çocukta zeka geriliği olduğunu söyleyebilecek tek kişinin uzman bir hekim olduğu unutulmamalı ve bu tür durumlarda sorunlarla kendi başına ilgilenmektense “kesinlikle” hekime başvurulmalıdır. Mental retardasyonun belirlenmesine yönelik hekim incelemesi bireyin zeka işlevleri üzerine olduğu gibi aynı zamanda toplum içindeki davranışlar, yönlendirme yeteneği, akademik düzeyde beceriler ve aile içindeki davranışların da incelenmesini kapsar.

Mental retardasyon teşhisi bireyin birçok farklı alandaki faaliyetlerinin denetlendiği ve sonuçların bir arada yorumlandığı bir süreçtir. Bu sürecin doğru bir şekilde analiz edilerek bireydeki mental retardasyon gelişiminin doğru saptanması için muhakkak uzman bir hekime başvurmak gerekir. Doğum öncesi, doğum esnasında oluşan komplikasyonlar, genetik nedenler ve doğum sonrasında gelişen durumlar gibi birçok farklı nedenden ötürü gelişebilen mental retardasyon teşhisinin ardından en büyük görev, bireyin ailesine düşmektedir.