Merkezi yönetim kuruluşları ve görevleri nelerdir?
Merkezi idare “Başkent Teşkilatı”, “Yardımcı Kuruluşları” ve “Taşra” olmak üzere üç bölüme ayrılır.
Başkent Teşkilatı
• Cumhurbaşkanın Yürütme İle İlgili Görevleri;
—Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek,
—Başbakanın teklifi üzerine Bakanları atamak ve görevlerine son vermek
—Milletlerarası Anlaşmaları onaylamak ve yayımlamak
—Gerekli hallerde Bakanlar Kuruluna başkanlık etmek
—Yabancı devletlere T.C. temsilcileri göndermek ve kabul etmek
—TBMM adına Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Başkomutanlığını temsil etmek
—Genelkurmay Başkanını atamak
—MGK’yı toplantıya çağırmak, başkanlık etmek
—Kararnameleri imzalamak
—Hastalık, sakatlık, kocama sebebiyle belli kişilerin cezalarını kaldırmak veya hafifletmek
—YÖK üyelerini ve Rektörleri seçmek
—DDK üyelerini ve Başkanını atamak, inceleme, araştırmak yapmak
• Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği; Anayasamızda, “Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinin kuruluşu, Teşkilatı, çalışma Esasları, personel atama işlemleri ilk kez 1982 Anayasasında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenir” hükmü yer almaktadır.
Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, doğrudan doğruya cumhurbaşkanı tarafından seçilir ve atanır. Dolayısıyla bu işlem Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemlerdendir.
• Devlet Denetleme Kurulu(DDK); ilk kez 1982 Anayasası ile yer almış ve anayasal dayanağa sahip olmuştur. Silahlı Kuvvetler ve yargı organları, DDK ’nın görev alanı dışındadır. Devlet denetleme kurulu, sadece Cumhurbaşkanının isteği üzerine faaliyete geçer. Kurul üyeleri ve üyeler içinden başkanı, kanunda belirtilen nitelikteki kişiler içinden de Cumhurbaşkanınca atanırlar.
• Bakanlar Kurulu; Bakanlar kurulu Başbakanın başkanlığı altında, tüm hizmet ve devlet bakanlarından oluşur. Başbakan, TBMM arasından Cumhurbaşkanınca seçilir ve atanır. Atanan Başbakan, Bakanları seçer ve seçilen Bakanlar Cumhurbaşkanınca atanmakla beraber bakanlar kurulu kurulmuş ve göreve başlamış olur. TBMM nin güvenoyu verip vermemesi Bakanlar Kurulunun göreve devam edip etmeyeceğini belirler. Bakanlar kurulunun ana görevi, genel siyaseti yönetmektir. İdari görevleri ise, Anayasa ayrıca belirlenmiştir.
Bakanlar kurulunun idari görevleri arasında tüzük çıkarmak, Yönetmelik çıkarmak, Ohal ilanı vermek, millî güvenliği sağlamak, Genelkurmay başkanını seçmek, YÖK üyelerinin bir kısmını seçmek, Silahlı kuvvetleri yurt savunmasına hazırlamak, Mahallî idarelerin birlik kurmasına izin vermek, bir derneğin kamuya yararlı olup olmadığına karar vermektir. Bu yetkilerin haricinde daha sayılamayacak kadar yetkiyle donatılmışlardır. Atama, izin, ruhsat, imtiyaz verme, vatandaşlığa alma, kişinin mezarlık dışında bir yere gömülmesine izin verme gibi yetkileri de vardır. Bakanlar kurulunun her işlemi Cumhurbaşkanının onamasına tabidir.
• Başbakanlık; Başbakan, Bakanlar Kurulunun Başkanı, Bakanlıkların ve Başbakanlık teşkilatının en üst amiridir.
Başbakan, Bakanlar arası işbirliğini sağlamakla görevlidir. Bakanların görevlerinin Anayasaya ve Kanunlara uygunluğunu denetler ve düzeltici önlemler alır. Türkiye Cumhuriyetinin yüksek hak ve menfaatlerini korumak ve gözetmek, millet huzur ve güvenini sağlayıcı önlemler almak, genel ahlak ve kamu düzenini muhafaza etmek, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı sağlamak, refahı yaygınlaştırmak, hükümetin genel siyasetini yürütmek ve bakanlıklar arası işbirliğini temin eder.
• Bakanlar ve Bakanlıklar; Bakanlık hizmetlerini mevzuata, hükümetin genel siyasetine, millî güvenlik siyasetine, kalkınma ve planlarına ve yıllık programlara uygun olarak yürütmekle ve bakanlığın faaliyet alanına giren konularda diğer bakanlıklarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla görevli ve başbakana karşı sorumludur.
Bakanların idari görev ve yetkileri, Devlet tüzel kişiliğini temsil etmek, Yönetmelik çıkarmak, hiyerarşi yetkisi, idari vesayet yetkisi, atama yetkisidir.
Bakanlar gerekli hallerde, yetkilerinin sınırlarını belirlemek şartıyla, yetkilerinden bir kısmını astlarına devredebilirler. Ancak yetki devri, yetkiyi devreden amirin sorumluluğunu kaldırmaz. Bakanlar Kuruluna katılmak, Bakanlar Kurulu Kararnameleri, müşterek kararnameleri imzalamak, Yönetmelik çıkarmak, idari vesayet yetkisini kullanmak gibi görevler, bakanlar tarafından, astlarına devredilemez.
Merkezi idareye bağlı yardımcı kuruluşlar arasında Danıştay, Sayıştay, Milli Güvenlik Kurulu, Ekonomik Ve Sosyal Konsey vardır.