Meteor nedir?

Meteor sözcüğü, gökyüzünde olağanüstü olay anlamına gelen Latince meteoron sözcüğünden gelmektedir. Meteor, güneş sisteminde bulunan cisimlerin dünya atmosferine düşmesi sonucu, yüksek hızlarda hava ile sürtünme neticesi akkor haline gelerek, gece yeryüzünden kısa zamanlı bir ışık çizgisi şeklinde görülmesine verilmiş olan addır.
Halk arasında ‘kayan yıldız’, ‘yıldız kayması’ ve benzeri sözcükler ile ifade edilen bir olaydır. Bu olay tipik olarak atmosferin 80-110 km’leri arasında meydana gelmektedir. Karanlık bir gecede saatte 8-10 kadar meteor izlemek mümkündür. Her yıl belli zamanlarda meydana gelen meteor yağmurları esnasında saatte 100’ün üzerinde meteor gözlemlenebilmektedir. Çok parlak olan meteorlara “ateş topu” adı verilir ve bunlardan bazılarının yüzeye ulaştığı görülür.

Gök taşı veya meteor, uzaydan Dünya yüzeyine düşen maddelerin genel adıdır. Ortalama olarak Dünya atmosferine yılda birkaç bin gök taşı girmektedir. Ancak bunların beş yüz kadarı buharlaşmadan, yere gök taşı olarak düşmektedir.
Binlerce yıl insanlar düşen yıldızları görmekte ve bunların ne olduğunu, nereden geldiğini merak etmişlerdir. Bir dönem, bunların başka dünyalardan geldiğine inanmışlardır. Gözlem ve inceleme imkanlarını arttıran teknik gelişmelerden yararlanarak bunların artık “yıldız” bile olmadığını öğrendiler. Belirli bir zamandan beri bunlar “meteor” diye adlandırılmaktadır. Meteorlar, uzayda hareket eden küçük, katı kitlelerdir. Hareketleri esnasında dünyanın atmosferine de girebilirler.

Meteorlar dünyamızın atmosferine girdiği zaman, uzayda bıraktıkları belirgin, ışıklı iz sayesinde onları açık seçik görebiliriz. Söz konusu ışıklı iz,havanın yüzeylerine sürtüşmesinden doğan kızmanın sonucudur.

Astronomlar, meteorların kuyruklu yıldızlardan kopmuş olan parçaların ” akışı ” olduğu düşüncesini taşımaktadırlar. Kuyruklu yıldızın bünyesinde kopup parçalanma olunca, milyonlarca parça, bir “meteor akışı” görünümü ile uzayda hareketine devam eder.
Meteoroid sözcüğü ise meteor olayını değil, düşen cismin kendisini ifade etmek için kullanılmaktadır. Meteoroid, güneş veya herhangi bir güneş sistemi cisminin çevresinde yörüngede bulunan ve kuyrukluyıldız veya asteroid olarak sınıflanamayacak kadar küçük olan cisimlerdir. Mikro boyutta olan bu cisimler ve kozmik toz partikülleri de mikrometeoroid olarak niytelendirilmişlerdir.

Meteorit ise tamamen buharlaşamadan dünya yüzeyine ulaşmış olan meteoroidlerdir. Metoritler üzerinde bir çok çalışmalar yapılmaya devam edilmektedir. Bu araştırmalar, meteoritin ana cisminin kaynağı, yapısı ve tarihini saptamak ve güneş sisteminin ve evrenin oluşumu hakkında doğru bilgiler edinebilmek amacını taşımaktadır.
Gök taşları ya da meteorlar, Dünya atmosferine saniyede ortalama 11–72 km arasında değişen bir hızla girerler. Sürtünmeden meydana gelen ısı nedeniyle büyük bir bölümü eriyerek toz parçacıkları halinde yeryüzüne inebilir. Büyük göktaşları atmosferde gözlenebilmektedir. Düzenli olarak her sene gerçekleşen meteor yağmurları bulunmaktadır. Bu yağmurlardan en çok bilineni ise perseid yağmuru denen yağmurlardır.
Gök taşları, kimyasal ve petrografik özelliklerine göre sınıflandırılmış olup kimyasal bileşimlerine göre taşsı(taşıl) (Aerolit), demirli (Siderit) ve taşsı demirli (taşıl-Demir) (Siderolit) olmak üzere üç gruba ayrılmışlardır. Taşsı gök taşları karbon, magnezyum, demir, silisyum, alüminyum ve oksijenden meydana gelir. Demirli gök taşlarının içinde galyum, nikel, germanyum ve iridyum bulunmaktadır. Taşsı demirli, gök taşları ise olivin ile çeşitli metaller içermektedir.

Büyük gök taşları yeryüzüne düştüklerinde krater meydana getirebilirler. Ancak krater oluşumu gök taşının yoğunluğuna, hızına ve çarptığı malzemenin özelliklerine bağlı olduğundan dolayı her zaman bir krater yapısı meydana getirmez.

Bilim adamları her gün ve her gece binlerce meteorun düştüğüne inanmaktadırlar. Ancak dünya yüzünün büyük bir bölümü suyla kaplı olduğundan dolayı,dünyaya kadar ulaşabilen meteorların çoğu okyanuslara ve göllere düşmektedir. Meteorlar gökyüzünde tek ve belirli bir yönde hareket halinde görülebilirler. Ancak genel olarak binlerce meteor bir arada bulunmaktadır. Dünya güneşin çevresinde turunu yaparken, bu meteor guruplarına yaklaşabilmektedir.