Methiye nedir, özellikleri nelerdir?
Klasik Türk Edebiyatında birçok tür bulunmaktadır. Bunlar arasında şairler tarafından en çok tercih edilmiş olanlardan birisi de medhiye türüdür. Medhiye, Arapça ”övgü, övme” anlamına gelen medh kökünden türemiş olan bir kelimedşr. Terim anlamı olarak ise bir kimseyi övmek için yazılmış şiirlere genel olarak verilen isimdir. Medhiyelerde; Hz. Peygamber, dört büyük halife, sultanlar, din ve tarikat büyükleri, devlet yönetiminde padişahtan sonra ileri gelen devlet adamları gibi beri ve benzeri kişiler övülmüştür. Kasidenin başlığında da çoğunlukla övülen kişinin adının yer aldığı gözlemlenmektedir.
Adına medhiyeler yazılmış olan kişinin genellikle adaleti, cömertliği, dürüstlüğü, ilmi, girdiği savaşları, kahramanlıkları… Kısaca tüm başarıları ve iyi yönleri dile getirilir. Klasik Türk Edebiyatının en fazla işlenen konularından biri olarak bilinen medhiyeler, kaside içerisinde esas maksadın dile getirildiği bölüm olarak karşımıza çıkar. Ancak bununla beraber kasidelerden ayrıldığı bir nokta da vardır ki onu şöyle açıklayabiliriz: Medhiyelerin yapısında girizgah, nesib, tac, tegazzül, fahriye ve dua gibi kasideye özgü bölümlerin bulunmayışıdır.
Baki’nin Osmanlı Devleti’nin en muhteşem hükümdarı ünvanını hak etmiş olan Kanuni Sultan Süleyman’ın vefatı üzerine yazmış olduğu mersiye, aslında esasına baktığımızda tamamen oldukça samimi bir dille ve içten duygularla kaleme alınmış bir medhiyedir. Bir kimseyi övmek için yazılan şiir veya yazı anlamına gelen medhiye, az evvel de belirttiğimiz gibi kasidenin asıl amacı olmakla birlikte; mesnevi, gazel, musaammat, terc-i bend ve şarkı gibi farklı nazım şekilleriyle de yazılmıştır.
Klasik Türk Edebiyatının en yaygın ve sevilen konularından biri olan övgüyü, hemen hemen her şair divanında veya mesnevilerinde yer verdiği ”medhiye” türü çerçevesinde görmemize rağmen; medhiye ne yazık ki kasidenin gölgesinden kurtulamamıştır. Klasik Türk Edebiyatımızda medhiye türünde verilen eserlere göz atacak olursak bunların en başında Şeyh Galib’in Konya Mevlihanesi için yazmış olduğu medhiye ile Nef’i’nin IV. Murad’ın cins atlarına yazdığı rahşiyyeler sayılabilir.
