Mikroskop nedir?

İnsan gözünün algılayamayacağı kadar küçük olan canlı ya da cansız varlıkların gözlemlenmesini sağlayan her tür cihaz bir mikroskoptur. Uzun zaman boyunca mikroskop dendiğinde sadece görünür ışınların göze ulaşmasını sağlayan mercekli cihazlar akla gelmiş olsa da, günümüzün gelişen bilgisayar teknolojisi sayesinde cisimlerin bilgisayar tarafından algılanarak sadece görüntüleme sonuçlarının öğrenildiği oldukça gelişmiş elektronik sistemler de bulunmaktadır. Mikron yani metrenin milyonda biri büyüklüğündeki cisimlerin dahi net bir biçimde görüntülenmesini sağlayabilecek bir mercek sistemine sahip olan klasik mikroskoplar, cisimlerin görüntüsünün büyütülmesini sağlayarak insan gözünün bu canlı ya da cansız varlıkları algılamasını sağlar. Organik bir mikroskop olan “insan gözü” de uzakta yer alan cisimlerin görüntülenmesini sağlar ancak insan gözünün sonsuz bir odaklama özelliğine sahip olmaması, belirli bir büyüklüğün altındaki cisimlerin algılanamamasına sebep olmaktadır. İnsanoğlunun M.S. 1. Yüzyılda küre şeklindeki camın içine su doldurarak bir çeşit mercek elde ettiği (Seneca Merceği) ve bu merceği de çeşitli cisimleri gözlemlemek için kullandığı bilinmektedir.

Geçen yüzyıllar içinde bilimsel araştırmalar neticesinde yeni teknikler bulan ve bu teknikleri de yeni teknolojiler geliştirmek için kullanan insanoğlu, günümüzde atomaltı parçacıkları dahi görüntüleyebilecek bilgisayar sistemleri yani bir nevi dijital mikroskoplar geliştirmeyi başarmıştır. Klasik manada mercek kullanan mikroskoplara ise polarizasyon mikroskobu denmektedir. Polarizasyon mikroskopları; genel olarak bir tabla ile iki prizma ya da polar çuha kullanarak optik gözlem yapma imkanı sunan cihazlardır. Günümüzde giderek daha da yaygın bir biçimde kullanılan stereoskopik mikroskoplar ise boru şeklindeki yapısıyla iki mikroskobun iki göz tarafından kullanılmasını sağlamakta ve bu şekilde de gözlemlenen cisimlerin “3 boyutlu” görüntülerinin elde edilmesini sağlamaktadır. Kullanıcı iki gözüyle bakarak incelenen cismi görüntülemektedir.

İncelenmesi daha zor cisimler için ışığın “incelenen cismin içinden geçmesini sağlayan” ve cisim içinden geçen ışınların kırılmalarına göre farklı birimlerin ayırt edilmesini sağlayan faz kontrastlı mikroskoplarda bulunmaktadır. 20. yüzyılda birçok farklı bilim dalında yapılan incelemeler için oldukça farklı mikroskoplar geliştirilmiş ve hala da geliştirilmeye devam edilmektedir. Polarizasyon mikroskobu, faz kontrastı mikroskop ve stereoskopik mikroskoplar dışında günümüzde; metalürji mikroskobu, karanlık alan mikroskobu, X-Işını mikroskobu, elektron mikroskobu, interferens mikroskobu, floresan mikroskobu, atomik kuvvet mikroskobu, cevher mikroskobu ve saha emisyon mikroskobu gibi birçok farklı cihaz kullanılmaktadır. Cisimlerin saçtığı elektronlarının görüntülenmesini dahi sağlayabilen mikroskopların üretilmesinin ardından gelecekte mikro dünyaya dair daha da fazla bilgi edinilmesini sağlayacak olan mikroskoplar yapılacağını tahmin etmek ise pek de güç olmasa gerek…