Mitoloji nedir?
Mitoloji kelimesi Eski Yunan dilinde “geçmişte söylenenlerin yeniden dillendirilmesi” manasına gelmektedir. Ancak günümüzde mitoloji kelimesi daha ziyade “efsane” kavramıyla ilişkilendirilir ve bu kelimenin eşanlamlısı olarak kullanılır. Mitoloji kelimesinin asıl anlamı kısaca; belirli bir topluma ait olan kültür ya da dini inanç sistemindeki tüm efsanelerin toplamı olarak ifade edilebilir. Efsanelerin incelenmesi ya da toplum tarafından dillendirilen farklı efsanelerin yorumlanması anlamına da elen mitoloji, bazı kişiler tarafından çok daha farklı ve derin anlamlar da yüklenebilen bir kelimedir. Ancak modern tarih ve arkeoloji bilimi mitoloji içinde “mitlere” yer verilmediğini savunur. Zira tarihçiler ve arkeologlar mit yani efsane kelimesini, gerçek olmayan ya da bir başka değişle hayal ürünü olduğu için gerçeği yansıtmayan hikayeler anlamıyla kullanır. Bu nedenle de mitolojinin “mitlerden oluştuğu” fikri, günümüz tarihçileri ve arkeologları tarafından “çoğunlukla” kabul edilmemektedir.
- Mitoloji türleri
Genel olarak mitolojiyi üç temel başlık altında incelemek mümkündür: Evren ve yaradılış mitolojisi, tanrıların mitolojisi ve kahramanların mitolojisi. Evren ve yaradılışa dair söylenceleri barındıran mitoloji çoğu insan tarafından Yunan medeniyetiyle birlikte anılsa da, aslında dünyanın pek çok farklı bölgesinde var olmuş toplumda bu tür mitolojik hikayelerin olduğu söylenebilir. Doğu Asya toplumlarından Orta Amerika’daki Mayalara kadar dünyanın dört bir yanında yaşayan toplumların evrenin, insanın ve dünyanın yaradılışına ait hikayeleri bulunmaktadır. Doğaüstü varlıkları ve doğaüstü güçlere sahip olan; insanları, yarı-tanrıları ve tanrıları konu alan hikayeler, tanrılar ve kahramanların hakim olduğu mitolojilerdir. Kendi içlerinde belirli bir sistematiği bulunan bu hikayeler, mitolojide de oldukça geniş ve önemli bir yer tutmaktadır.
- Çağdaş mitoloji
Köken mitlerinden kült mitlerine, ritüel mitlerinden sosyal mitlere kendi içinde pek çok efsaneyi ve kahramanı barındıran mitolojinin çok geniş bir alanı kapsadığı söylenebilir. Tüm bunların dışında Peter Jackson tarafından beyaz perdeye aktarılan ve dünya çağında milyonlarca insan tarafından izlenen “Yüzüklerin Efendisi” serisi de, kitabın yazarı J.R.Tokien tarafından yaratılmış mitlerle süslü mitolojik bir öykü olarak nitelendirilebilir. Çağdaş mitolojinin konusu olan bu tür edebi eserler de yazar tarafından oluşturulan mitlerle karmaşık mitolojik bağlantılar oluşturabilir. Eski medeniyetlerin mitolojisinde yer alan efsanevi yaratıkların ve insanüstü güçlere sahip Titanlar gibi tanrıların yer aldığı hikayelerle modern anlamda bir mitoloji oluşturulması da söz konusudur. Tolkien tarafından yaratılan Orta Dünya; farklı toplumları, inançları, gelenekleri ve yaşamları olan insan ve insan benzeri canlıların yer aldığı karmaşık bir mitoloji haline dönüşebilmektedir.