Mülteci ne demek?

Mülteci ya da diğer bir değişle sığınmacı; çeşitli sebeplerden ötürü zulüm gören ya da göreceğini düşünen ve bu doğrultuda yaşadığı ülkeden ayrılan yahut ayrılmak zorunda bırakılan, ülkesine geri dönemeyen ya da dönmek istemeyen, bu sebepler doğrultusunda da farklı bir ülkeye göçen kişiler için kullanılan bir kavramdır. Göç ettiği ülkenin anayasasına göre çeşitli hukuki haklara sahip olan mülteci, ülkesinde geri dönmesi halinde zulüm göreceğini ya da yaşamının tehlikeye gireceğini düşündüğü için göçmen olarak yaşadığı ülkede kalmaya devam edebilir. Kişinin bir mülteci olarak kabul edilmesi için ilgili ülkeye “sığınma talebinde bulunmuş olması ve bu ülkenin de kişinin talebine olumlu yönde cevap vermiş olması” gerekir. Kişinin sığınmacı olarak ülkede yaşamasına karar veren kamu yetkilileri, yapılan başvurudaki nedenlerin haklı olup olmadığını incelemekte ve bu doğrultuda kişinin ülkesinde yaşamaya devam etmesi halinde zulüm görme ihtimalinin bulunduğuna kanaat getirmesinde halinde mülteci başvurusunu kabul etmektedir.

Sığınma taleplerinin konusu ve hangi şartlarda yapılan başvurunun mülteci sınıfına dahil edilerek değerlendirileceği ise ülkelerin iç tüzüklerine göre değişmektedir. Ancak genel olarak mülteci olarak yapılan başvurularda, kişinin geçerli sebeplerden ötürü ülkesinde zulme uğrama ihtimalinin bulunması, zulme uğradığı saptanmış ise bu ülkede yaşamaya devam etmesi halinde bu zulmün tekrarlanma şüphesinin olması gibi şartlar aranmaktadır. Kişinin fiziksel olmasa dahi toplumun baskısı sebebiyle kişilik haklarının kısıtlanması da bir nevi zulüm olduğundan, ülkeler yapılan mülteci başvurularında bu durumu da göz önüne alabilmektedir. “Hukuki bir statüyü ifade eden” mülteci terimi, başvuru yaptığı ülke tarafından kaygıları haklı bulunmuş ve kendisine çeşitli sosyal haklar tanınarak kabul edilmiştir.

Birleşmiş Milletlerin mülteci tanımı ise kişinin mülteci olarak sığınma talebi başvurularına siyasi görüş, ırk, dil, din ve milliyet gibi konuların dahil olabileceğini ortaya koymaktadır. Birleşmiş Milletlere göre; ırkı, dini, milliyeti, siyasi düşünceleri ya da bir gruba dahil olduğu için zulüm göreceğine dair “haklı” bir endişesi olan, ülkesinden de bu haklı endişeleri sebebiyle ayrılan, geri dönmesi halinde endişelerinin haklı çıkması söz konusu olan ve bu sebeple de ülkesinde dönmek istemeyen ya da dönemeyen kişiler mültecidir. BM tarafından yapılan bu tanım, birçok ülkenin kendisine yapılan mülteci başvurularında da göz önüne aldığı önemli unsurları belirtmektedir. Dünya geldiği andan itibaren insan olmaktan doğan temel haklarını kullanamayan ve kullanması halinde zulüm görme riskiyle karşı karşıya kalan kişilerin başvurularının haklı görülmesi halinde ülkeler bu insanları mülteci olarak kabul etmektedir.