Mutant nedir?

Mutant en basit anlatımla; çeşitli elektromıknatıssal ışınlara maruz kalması sonucu RNA ya da DNA diziliminde bir takım bozulmalar olan organizma demektir. DNA sarmallarında geniş ölçekli ya da dizilimde sıralamaya yönelik çeşitli bozulmalar yaratan X, Y, Z ve Gama gibi ışınlar, canlıda biyolojik anlamda farklılaşmaya neden olabileceği gibi bu değişim fizyolojik olarak da gözlemlenebilir. Modern bilim mutant canlılara örnek olarak yaygın bir biçimde Amerikan ıstakozunu göstermektedir. Germ hattı ve somatik olmak üzere iki farklı türde gelişen mutasyonlar, organizma üzerinde kalıtsal ya da kalıtsal olmayan bir etki yaratabilir. Organizmada görülen mutasyonların germ hattı veya somatik olarak isimlendirilmesi,  organizmada görülen mutasyon etkisinin kalıtsal olup olmamasıyla ilgilidir.

Mutant organizmada kalıtsal bir etkiye neden olan mutasyonlara germ hattı mutasyonu denir. Mutasyon sonrası oluşan değişimin bir sonraki kuşak üzerinde de etkili olacağı manasına gelen bu durum, mutant organizmanın eşey hücresinin mutasyona uğradığı manasına gelir. Kalıtsal bir değişim olan germ hattı mutasyonu, ortaya “mutant nesil” adıl verilen bir kuşak oluşmasına neden olur. Mutant organizmasının eşey yani üreme hücrelerindeki DNA ya da RNA üzerinde etkili olan mutasyon, kromozomun yapısını değiştirebileceği gibi kromozomların sayısını ya da genlerin değişmesine de neden olabilir.

Somatik mutasyon olarak tanımlanan mutasyon türünde ise, mutant organizmada görülen değişim kalıtsal değildir. Bir sonraki neslin mutant canlıda görülen mutasyon etkilerinden etkilenmeyeceği manasın gelen somatik mutasyon, doku hücrelerinde gerçekleşmektedir. Germ hattı mutasyonunda olduğu gibi eşey yani üreme hücrelerinin değil de doku hücrelerinin mutasyona uğraması, mutant organizmandan oluşan yeni neslin mutasyon öncesi özellikler sergilemesine neden olmaktadır. Mutant canlıların oluşmasına oldukça farklı unsurlar sebep olabilir ki, bu unsurların içinde mayoz bölünme esnasında yaşanan DNA replikasyonu da dahildir. Ultraviyole ışınımlar, mutajen kimyasallara maruz kalınması, çeşitli virüsler, transpozonlar, bazı ilaçların alınması ve hatta ani yaşanan sıcaklık değişimleri dahi organizmanın bir mutanta dönüşmesine sebep olabilir.

Avrupalı bilim adamlarının kendi düşünceleri doğrultusunda şekillendirdiği modern bilim evrimsel gelişim modelini esas aldığından, organizmalarda yaşanan mutasyonların canlı çeşitliliği ve değişim üzerinde etkili olduğunu iddia etmektedir. Ancak yapılan tüm araştırmalara rağmen “gerçek anlamda” canlıda olumlu bir etkiye neden olan herhangi bir mutasyon türü bulunamamıştır ve bu nedenle tüm mutasyonların değişimden ziyade bir “bozulmaya” neden olduğunu söylemek daha doğru olacaktır. DNA tarafından sentezlenen proteinlerin ve enzimlerin bozulmasına neden olan bir mutasyonun, canlı ve sonraki nesiller üzerinde herhangi bir geliştirici ya da değişme neden olan etkiye sebep olduğunu söylemek mümkün değildir.