Nebula nedir?
En yalın tanımla uzayda bulunan gaz bulutları demek olan Nebula, yıldızların yaydığı ışık ile görünür hale gelen “bulutsu” oluşumlardır. Karanlık bölgelerde de var olmasına rağmen gözle görünür hale gelebilmesi için ışığa ihtiyaç duyan Nebulalar, insanoğlunun evrende gözlemleyebileceği en görkemli renk cümbüşlerindendir. Çok yoğun gaz ve toz bulutlarından oluşan Nebulalar, çevredeki yıldızların etrafa yaydığı ışık enerjisi sayesinde dünyamızdan yapılan gözlemler ile fark edilebilir hale gelmektedir. Aslında her Nebula önceden bir yıldızdır ve bu yıldızın yaşamını tamamlamasıyla birlikte oluşurlar.
İnsanoğlu yüzlerce yıldır evreni gözlemleyerek evreni oluşturan temel bileşenler hakkında bilgi edinmeye çalışmaktadır. Özellikle son 50 yıl içinde teknolojinin muazzam derece gelişmesi ile astronomi bilimi büyük oranda gelişerek birçok sorunun cevabını bulsa da, hala bilimadamlarının hakkında en ufak fikre dahi sahip olmadığı “Nötron Yıldızları”, Nebula oluşumlarının geçmişinde karşımıza çıkar. Nebula oluşumundan önceki dönemde yaşamının sonuna gelen yıldız, genişleyerek bir Nötron Yıldızı’na veya bir Karadelik’e dönüşür. Beyaz Cüce olarak da tanımlanan Nötron Yıldızları inanılmaz derecede genişleyerek “Kırmızı Süper Dev” haline gelir ve bu aşamada yıldızın içindeki sıcaklık “tahminlere göre” 100 milyon ºC’ye varır. Bu yüksek sıcaklık nedeniyle yıldızın çekirdeğinden uzaya büyük oranda gaz salınımı olur ki, Nebulalar da zaten uzaya saçılan bu gazlardır.
Bir yıldız ömrünü tamamladıktan sonra ister Nötron Yıldızı isterse de Karadelik olsun muhakkak önceki aşamada bir Kırmızı Süper Dev haline gelir. Bu aşamada genişleyen yıldızdan son derece yüksek hızla ve çok büyük oranlarda gaz çıkışı olduğundan, Nebulalardaki gaz ve toz bulutları yoğun bir yapıdadır. Gaz çıkışının ardından bulutsular birbirlerine daha da yakınlaşarak Nebulanın çok daha yoğun bir hale gelmesine neden olur. Yaklaşık olarak 15 bin ºC sıcaklığa sahip olan bu bulutsularda bulunan gazlar füzyon reaksiyonu başlatarak Hidrojen ile birleşmeye başlar. Nebula bünyesinde gerçekleşen bu füzyon işlemi aynı zamanda yeni bir yıldızın da doğuşuna işaret eder.
Nebulalardaki yoğun gazın Hidrojen ile birleşerek füzyon reaksiyonu oluşturması ile minik yıldızlar oluşur ve daha sonraki aşamada bu minik yıldızlar büyüyerek “anakol yıldızları” haline gelir. Ana yıldızlarda görüldüğü ölçekte olmasa da oluşan bu anakol yıldızlarda da gaz püskürmesi gözlemlenir. Tüm bu aşamalar esnasında ömrünü tamamlayan ana yıldız bir kahverengi cüce veya beyaz cüce yıldız haline dönüşerek Karbon(C) ya da Demir(Fe) yığını haline dönüşmektedir.