Noktalı virgül nasıl kullanılır?

Türkçemizde en yanlış şekilde kullanılan noktalama işaretlerinden biri olan noktalı virgül bazen gerekmediği halde bazen de iki nokta gereken yerlerde yanlış bir biçimde kullanılır. Temel görevi aynı türdeki canlı ve cansız varlıkların cümle içinde birbirleri ile karışmasını engellemek olan noktalı virgül, yazılan isimlerin farklı takımlara ait olduğunu belirtmek için de kullanılmaktadır. Cümle içinde sıralı bir biçimde kadın ve erkek adları geldiğinde kadın ve erkek adlarının belirlenmesi için kullanılabilen noktalı virgül, benzer bir biçimde sıralı bir şekilde yazılan ülke ve şehir isimlerinin de farklı gruplara ait olduğunun anlaşılmasını sağlar. Sebze ve meyvelerden bahsederken ya da farklı hayvan cinslerinden örnekler verirken de kullanılabilen noktalı virgül, takım veya tür farkı olan canlı ya da cansız varlıkları ayırmak için kullanılır.

Noktalı virgülün bir diğer önemli görevi de, aralarında virgül bulunan iki sıralı cümlenin birbirinden ayrılmasını sağlamaktır. Atasözlerinin genel olarak kendi has bir anlatım biçimi olduğundan noktalı virgül çoğu zaman tek söz içindeki iki cümlenin ayrılmasında kullanılır. İki farklı cümlenin sıralı bir biçimde yazılması ve her iki cümlede de virgül ile ayrılması gereken kelimeler olduğunda virgül karmaşası sebebiyle iki cümlenin karışmaması için ilk cümlenin son kelimesi noktalı virgül ile işaretlenir ve ikinci cümleye de “büyük harf kullanılmadan” başlanır. Bu şekilde öğelerin arasındaki virgüller nedeniyle cümleler birbirine karışmaz ve anlatım bozukluğu oluşması engellenmiş olur.

Özneden sonra gelen ve virgül ile ayrılması gereken sözcükler olması halinde de noktalı virgül konulabilir. Bu tür durumlarda özneden sonra gelen sıralı sözcüklerin arasındaki virgüllerin öznenin anlamını perdelememesi için noktalı virgül konur. Bu şekilde ilgili özne yazı içinde belirgin hale getirilir ve kelimenin okura sunduğu anlam güçlenmiş olur. Birçok şehir ya da insan adının sıralı bir biçimde yazılması halinde bir ismin diğerlerinden farklı olduğunu belirtmek için kullanılan noktalı virgül, özel olarak belirtilmek istenen sözcükten sonra konur ve ardından gelen kelimeye “küçük harfle” başlanır.

Bağlaç öncesi kullanım da noktalı virgülün yaygın kullanımları arasında yer almaktadır. Bağlı cümle olarak isimlendirilen birbirini sıralı bir biçimde takip eden cümlelerin arasında bağlaç kullanılması halinde ilgili bağlaçtan önce noktalı virgül işareti konur ve bağlaç küçük harfle başlayacak şekilde yazılır. “Ama, çünkü ya da zira” gibi bağlaçlarla ile iki cümlenin birbirine bağlanması yani bağlı tek bir cümle yapılmak isteniyorsa, bağlaçtan önce noktalı virgül konarak iki farklı cümlenin tek bir cümle haline getirildiği belirtilmiş olur.