Önerme nedir?

Mantıksal bir kavram olan önerme, kişinin herhangi ifade üretmesi ve bu ifade ile ilgili bir görüş öne sürmesidir. Modern bilim için de son derece önemli bir kavram olan önerme, doğru ya da yanlış olarak tanımlanabilen ifadelerdir. Bir başka değişle tüm insanların kurduğu her cümle yanlış dahi olsa bir mantıksal önerme olarak kabul edilir. Ancak kullanılan cümlenin içerisinde “mi, ne, mı” gibi soru ekleri olmaması gerekir zira, önermeler sorulardan değil kesin ifadelerden oluşur. Bilinen insanlık tarihinde İlk Çağ’dan bugüne çevresini ve kendini inceleyen insanoğlu, doğru ya da yanlış birçok önermede bulunmuştur.

Önermeler belirli bir konu ile ilgili kişinin geliştirdiği düşünceler olduğundan, herhangi bir cevap gerektirecek sorular olamazlar. Örneğin; “3 sayısı 2’den büyük müdür?” şeklindeki bir soru önerme değilken, “3 sayısı 2’den büyüktür/küçüktür.” şeklindeki bir ifade önerme haline gelmektedir. Bu örnekte kişinin 3 sayısı büyük olsa da “küçüktür” şeklinde bir ifade dahi kullansa, ilgili içerik yanlış olduğu için önerme olma özelliğini kaybetmez. Bu nedenle bilim metodolojisinde bilimadamının deney ve gözlemlerle kurama varması için önce doğru ya da yanlışlığı önemli olmayan bir önerme yapması gerekir.

Bilim etiği çerçevesinde önerme incelendiğinde, bilimadamının kuram geliştirmeye başlamasının ilk adımı olduğu söylenebilir. Bilimadamı herhangi bir sistem ya da olay ile ilgili doğru ya da yanlış bir önerme de bulunur ve daha sonra bu önermenin doğruluğunu gösterecek çeşitli deneyler ve gözlemler yapar. Deney sonuçlarının kararlı olması, bilimadamının bu sonuçlara göre bir kuram oluşturmasını sağlayacaktır. Kişinin yaptığı önermenin daha sonra yapılan araştırmalar ile doğruluğu ispatlanırsa bu ifade bir “doğru önerme” olmaktadır. Deney ve gözlem sonuçlarının kişinin ifadesinin yanlışlığını ortaya çıkartması durumundaysa da “yanlış ifade” olarak tanımlanmaktadır.

Örneğin; “İstanbul Türkiye’nin en kalabalık kentidir.” şeklindeki bir ifade doğru önermeyken, “Türkiye’nin başkenti İstanbul’dur.” yanlış bir önerme ve “İstanbul’un nüfusu kaçtır?” da bir önerme değildir.