Ortodonti nedir, nasıl uygulanır?
Ortodonti alt ve üst çenelerdeki diş çarpıklıklarının düzeltilmesiyle uğraşan diş hekimliğine ait bir branştır. Çarpık çıkan ve düzgün yerleşme yapmamış olan dişlerin temizlenmesi zor olduğundan, dişeti hastalıklarına yakalanmak ve diş çürüklerinin oluşması kolaylaşır. Bu sebeple dişlerin kaybedilmesi riski ortaya çıkmaktadır. Bunlar çene kaslarında daha fazla baskıya sebep olduğu
ndan, eklem bozuklukları, baş ağrıları, omuz ve sırt bölgesinde de ağrılara neden olurlar. Ortodontik tedavi yapılmasıyla, sağlıklı bir ağza, güzel bir görünüme ve uzun ömürlü dişlere sahip olabilirsiniz. Bu işi yapan diş hekimleri de ortodondist olarak tanınır. Özellikle çocuklarda ihtiyaç duyulan bir tedavi yoludur. Yetişkinlik dönemlerine kadar sarkan yapısal bozuklukların da tedavisi yapılabilmektedir. Dişlerinde böyle sorunlar olanlar mutlaka ortodontise başvurmalıdır. Bunun için diş doktoruna gitmeye gerek yoktur.
Ortodonti tedavisi hangi durumlarda yapılmalıdır?
Böyle bir tedaviye ihtiyacınız olanlara yardım edecek olan kişiler, diş doktorları ve ortodontistlerdir. Kişinin ağız ve diş yapısı incelenerek, çene modelleri alınarak ve röntgen filmleri çekilerek teşhis konacaktır. Aşağıdaki durumların olması halinde ortodonti tedavisine olan ihtiyacınız belirlenir.
Overbite: Üst ön dişler alt ön dişlere göre daha önde bulunmaktadır.
Underbite: Alt ön dişler üst ön dişlere göre daha önde bulunur. Ya da bunun tam tersi konumdadır.
Crossbite (çapraz kapanış): Alt ile üst dişlerin üst üste kapanması durumudur.
Openbite (açık kapanış): Alt ile üst ön dişlerin kapanış sırası birbirini takip etmemektedir.
Orta hat kayması: Üst ön dişlerin orta bölümü ile alt ön dişlerin orta bölümü birbiri ile çakışmamaktadır.
Çarpıklık: Çenede bulunan dişlerin doğru dizilebilmesi için yeteri kadar yer bulunmadığında oluşan durumdur.
Çenede boşluklar bulunması: Çürüyen dişlerin çekilmesi nedeniyle uzun süre yerinin boş kalması ya da doğal yapısı nedeniyle boşlukların oluşması durumudur.
Ortodontik tedavi nasıl uygulanmaktadır?
Çenenin daha iyi büyümesini sağlamak ve dişleri kuvvetlendirmek için yapılacak olan tedavi sabit veya hareketli uygulanabilir. Dişlere ya da çeneye hafif kuvvet uygulanarak yapılacak olan tedavi, durumun ciddiyetine göre belirlenecektir.
Sabit olarak yapılan uygulamalar
Braket takılması: En fazla kullanılan yöntem olan braket teller, braketler ve lastikler yardımıyla yapılır. Dişlerin üzerine yapıştırılarak kullanılan braketlerden geçirilen teller ile dişlere kuvvet uygulanır. Bu işlem dişlerin normal duruma gelmesine yardımcı olur. Tedavi birkaç ayla, birkaç yıla kadar sürebilir. Düzenli olarak yapılan düzenlemelerle, dişler istenilen şekilde düzeltilebilir. Braketler hafif ve az metalli yapı özelliğindedir. Çocukların bu tedaviyi daha fazla kullanması nedeniyle, onların ilgisini çekmek için renkli ya da şeffaf yapıda üretilebilmektedir.
Özel sabit uygulamalar: Genellikle parmak emme alışkanlığı olanlarda özel uygulanan bu yöntemde, apareyler bantlar aracılığıyla dişlere tutturulur. Beslenmeyi engelleyebildiği için, bu uygulama en son çare olarak düşünülmelidir.
Sabit yer tutucular: Süt dişlerini çok erken kaybeden çocuklara uygulanacak olan yöntemde, yer tutucular ağızda kalıcı dişlerin çıkmasına kadar işlem yaparlar. Diğer dişlerin ağızda kayarak yer değiştirmesini engel olurlar.
Hareketli olarak yapılan uygulamalar
Alignerlar (braketsiz tedavi): Dişlerin aynı hizaya getirilebilmesi için uygulanan yöntemlerdir. Uygulamada braketler ve teller kullanılmadığından, şeffaf alignerlar kullanılır. Yemek yerken, dişleri fırçalarken ve diş ipi kullanırken bunların çıkarılması gerekir.
Hareketli yer tutucular: Sabit yer tutucular gibi kullanılırlar. Çenenin üzerine oturmuş olan akrili bir baz ile dişlerin arasını dolduran plastik veya telden yapılmış aparatlardan oluşur.
Çeneyi yeniden düzeltebilmek için kullanılan aparatlar: Alt ve üst çeneye yerleştirilmiş olan splint adı verilen cihazlar, çenenin yapısını düzeltmeye yardımcı olur. Temporomandibular eklem bozukluklarında da tedavi için kullanılır.
Lip and cheek bumper: Bu cihaz dişleri geriye iterek, dudak ve yanağın dişlerin arasına girmesine yardımcı olur. Dudak ile yanak kaslarının dişlere uygulayacağı kuvveti bu cihaz kesmektedir.
Headgear: Kafanın ön tarafına bağlanmış olan cihaz, kafanın arka tarafına bir bantla tutturulur. Üst çenenin gelişimini yavaşlatarak, arka dişleri olduğu yerde tutar ve ön dişleri arkaya doğru iter.
Hareketli pekiştiriciler: Yapılan tedaviden sonra dişlerde gerçekleşen değişikliği korumak için kullanılan pasif cihazlar olarak bilinir. Bazı hallerde parmak emme sorunu olan çocuklarda da kullanılabilir.
Çene genişletici: Üst çeneyi genişletebilen bir cihazdır. Plastik malzemeden yapılan cihaz damağa oturtularak kullanılır. Cihaz uyguladığı kuvvetle, damağın alt tarafındaki kemiği hareket ettirilerek açılır.