Özgürlük heykeli nedir?
NEW York denildiği zaman, birçok kişinin aklına ilk önce Manhattan’daki gökdelenler ve şehrin hemen önündeki adada yükselmiş olan, kaidesiyle beraber tam 93 metrelik yüksekliğe sahip ‘Özgürlük Heykeli’ gelmektedir. Bu ihtişamlı şaheser ABD’nin sembolü gibidir.
Özgürlük Heykeli ya da Anıtı (orijinal adıyla Statue of Liberty), Amerika Birleşik Devletlerinin New York şehrinin Manhattan bölgesindeki Liberty Island’da (Özgürlük Adasında) bulunan ve Amerika Birleşik Devletleri’nin kuruluşunun yüzüncü yılını simgelemesi amacıyla inşa edilmiş olan bir neoklasik, anıtsal heykel ve gözlem kulesidir. Dünyanın en tanınan abidelerinden biri olan Özgürlük Heykeli Fransa tarafından kuruluşunun 100. yılı nedeniyle ABD’ye hediye edilmiştir. Yıllar süren çalışmadan sonra inşa edilen özgürlük heykeli, 1885 yılında uygun şekilde parçalanarak ABD’ye taşınmıştır. Burada hazırlanan seremoni ile 28 Ekim 1886 tarihinde binlerce Amerikalı’nın hayran bakışları arasında açılmıştır.
İnşa edildiği 1886 yılından bugüne kadar dünyanın en çok bilinen ve ilgi çeken anıtlarından biri olmuştur. Son 30 yıldır, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan özgürlük heykelini her yıl ortalama 3 milyon kişi ziyaret etmektedir. Sağ elinde bir meşale tutmuş olan heykelin sol elinde kilit taşı şeklinde bir tablet bulunmaktadır. Tabletin üzerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin kuruluş tarihi olan 4 Temmuz 1776 tarihi yazılıdır. Üzerinde bu tarihin yazılı olduğu tablet, Bağımsızlık Bildirgesi’ni nitelemesinin yanında aynı zamanda hukukun üstünlüğünü de ifade etmektedir. Taç kısmında bulunan 7 farklı uç, 7 farklı kıtayı simgelemektedir. Heykelin kendisi 46 m, meşale tutulan elle birlikte ise 93 metre yüksekliğe sahiptir. Ziyaretçiler heykelin içinden meşaleye kadar 168 basamaklı bir merdivenden çıkabilirler. Toplam ağırlığı 205 ton olan heykelin yapımında yüksek oranlarda bakır ve çelik kullanılmıştır.
Heykele Singer dikiş makinelerinin kurucusu Isaac Singer’ın dul eşi Isabelle Eugenie Boyer adlı bir bayan modellik etmiş ve Fransa’da yapılan heykel tamamlandıktan sonra, 315 parçaya bölünerek New York limanına taşınmıştır. Yapım aşamasında çok büyük sıkıntılar yaşanmış olan ve çalışmaları bir dönem de olsa duran heykelin tamamlanabilmesi için bir takım bağış kampanyaları düzenlenmiştir. Anıtın yapım aşamasında çalışan bir diğer önemli isimse, aynı zamanda ünlü Eyfel Kulesinin tasarımcısı olan Gustave Eiffel’dir. Özgürlük heykelinin Paris, Pekin, Bordeaux, Priştine, Osaka gibi şehirlerde küçük boyutlu kopyaları bulunmaktadır.
İlk olarak heykeltraş Frederic Bartholdi tarafından elinde kırık bir zincir tutan bir insan modeli düşünülmüş daha sonrasında bunun biten iç savaştan sonra çok kışkırtıcı ve bölücü olacağı düşünülerek vazgeçilmiştir. Heykeltraş tarafından sağ elde ise bir meşale tutulması düşüncesinin oluşmasının altında heykele huzurlu bir görünüm kazandırmak, ilerleme ve gelişmeye bir model oluşturmak amacı yatmaktadır. Kadın figürünün seçilmesi ise o dönem geri kalmış olan toplumlarda kadının aşağılanması ve yok sayılmasına karşın özgürlüğün güçlü olduğu ülkelerde kadının da erkek kadar haklara sahip olduğunu ve değer gördüğünü göstermek içindir. Heykel aynı zamanda köleliğe bir tepkiyi ifade etmektedir.
Popüler kültürde de oldukça önemli bir yeri olan heykelin sanat dünyasındaki etkileri devam etmekte ve hakkında bir çok eser yazılmıştır. Aynı zamanda dönem dönem üzerinde heykelin olduğu paralar basılmaktadır. Bakım ve onarım dönemleri hariç ziyaretçilere açık olan heykel ilk olarak 1938, 1984- 1986, 2011- 2012 yıllarında bakıma alınmış ve bu dönemde ziyaretçilere kapatılmıştır. Özgürlük heykeli 11 Eylül saldırıları döneminde de saldırı riski altında olduğu gerekçesiyle bir süreliğine kapatılmıştır.