Özgüven nedir?

Basit bir tanımla insanın kendine güvenmesi şeklinde özetlenen özgüven, aslında modern psikoloji biliminin uzun yıllardır incelediği ve insan gibi kompleks bir canlıya ait olan özelliklerden olduğu için anlaşılması bazen güçleşen bir kavramdır. Özgüven kavramının niteliği dahi anlaşılması zor bir konu olabilir. İnsanların özgüveninin yüksek ya da düşük olmasından bağımsız olarak dayanıklı ya da dayanıksız bir yapıya da sahip olabilir ki, bu da özgüvenin niteliğini ilgilendiren bir konudur. Kişinin kendisini ilgilendiren tüm yorumlarına kısaca özgüven denebileceği gibi, bu yorum kişinin kendi düşünce ve davranışlarını değerlendirerek bir hükme varması olarak da açıklanabilir. Ancak bir insanın özgüveni çok yüksek olmasına karşın özgüvenin niteliği incelendiğinde kişinin özgüveninin kırılgan bir yapıya sahip olduğu da görülebilir.

Diğer insanların yorumlarından ve çevresel şartlardan çok hızlı bir şekilde etkilenen insanların kendine olan özgüveninde de azalma olabilir ki, bu da kişinin yüksek dahi olsa özgüveninin kırılgan bir yapıya sahip olduğunu gösterir. Benzer şekilde çok düşük bir özgüvene sahip olmasına karşın çevresel şartlardan ya da diğer insanların davranışlarından etkilenmeyen kişiler de bulunabilir ve bu kişilerin düşük özgüveninin son derece sağlam bir yapıya sahip olduğu görülür. İnsanların birçoğu kendisinin çok zeki, yakışıklı ya da güzel, yardımsever olduğunu düşünerek bu konuda yüksek bir özgüvene sahip olduğu izlenimini verdiği gibi, bu tür düşüncelerle şekillenen  gurur ya da sevinç gibi duygusal halleri hakkında da belirli bir özgüvene sahiptir. İnsanların kendilerine dahi yorumları tüm hayatı ilgilendiren özellikleri içerebildiği gibi sadece belirli bir alanı da kapsayabilir.

Bilimsel araştırmalara ağırlık verilmesiyle birlikte 20. yüzyılın sonlarından itibaren yüksek özgüveninin başarıyla da ilişkili olduğu fark edilmiştir. Öğrenciler üzerinde yapılan birçok çalışmada psikologlar, özgüveni yüksek olan ve kendisiyle ilgili olumlu düşüncelere sahip olan öğrencilerin okul hayatında daha başarılı olduğu sonucuna varmıştır. Özgüven zamanla azalıp artabilen bir yorum olduğundan, insanların özgüvenlerinden bahsederken sürekliliğin de etkisinin araştırılması gerekir. Bazı dönemlerde her insanın özgüvenin de azalma olabileceği gibi, belirli çalışma alanlarında uzmanlaşan insanların meslekleriyle ilgili konularda daha fazla özgüven sergilediği de görülmektedir.

Özgüvenin “hiçbir rasyonel kaynağı olmamasına karşın” yani geçerli bir nedeni olmaksızın çok yüksek olmasının, bir takım psikolojik sorunlara da neden olabileceğine dair yorumlar bulunmaktadır. Bazı araştırmalar saldırgan tutum sergileyen bireylerin bazılarında geçerli bir nedeni olmayan çok yüksek özgüven olduğunu göstermiş, bu nedenle de bazı psikologlar saldırganlık ile hal edilmemiş özgüven arasında bir ilişki olduğunu söylemiştir.