Öznellik nedir?

Günlük hayatta pek çok insan tarafından kullanılan bir kelime olan öznellik, bazen farkında olmadan anlamı dışında çok farklı şekillerde de kullanılmaktadır. Nesnelliğin karşıtı olan öznelliğin en basit tanımı, herkes için farklı bir öneme sahip olan değerlerdir. İnsanın algısına, duygularına, hayata bakışına, değer yargılarına ve hatta inancına göre dahi değişebilen yargıların tamamı özneldir. Nesnellik ise kişinin tüm bu unsurlardan bağımsız bir şekilde bir yargıyı değerlendirmek ve bu yargının konusu olan nesneyi tamamen olduğu gibi yani nesne haliyle kabul etmektir. Nesnelliğin bu tanımı insanoğlunun iradesi dahilinde olmadığından, kavramsal olarak dahi nesnelliğin mümkün olduğunu söylemek mümkün değildir. Zira öznellik insan olmanın gereğidir ve insanlar tüm yargıları kendi fikirlerine göre algılamaktadır. Bir yargının ne denli önemli olduğu tamamen kişinin düşünceleriyle ilişkilidir ve düşünceyi etkileyen unsurlardan bağımsız olarak herhangi bir yargının değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu sebepten ötürü öznellik insan olmanın doğasında var olan bir kavram olarak görülürken, nesnellik daha ziyade varsayımsal bir kavram olarak kabul edilmektedir.

Öznellik ile nesnellik arasındaki ilişki uzun zaman öncesinde dahi tartışma konusu olmuş ve bu iki kavramın anlamları ile birbiriyle olan ilişkisi üzerine pek çok düşünür kelamda bulunmuştur. Günümüzde hala öznellik ile nesnellik arasındaki ilişkiye hangi bakış açısıyla yaklaşılması gerektiğine dair farklı görüşler bulunmaktadır. Bu iki kavramın temel yapısı ve birbiri arasındaki ilişkiyi anlatmak için genel olarak pozitif bilimlerine başvurulmaktadır. Doğa bilimleri evrendeki sıcaklık, elektriksel kuvvet, kütle gibi temel yargıları inceler. Bu yargıların temel olarak adlandırılmasının nedeni; evrenin her yerinde aynı olmaları ve farklı bilim adamları tarafından yapılan deneyler sonucunda birebir aynı sonuçları vermeleridir. Bu bağlamda evrensel yargılar olarak nitelendirilen sıcaklık ya da basınç gibi değerlerin nesnel bir bütünlük gösterdiği söylenebilir.

Pozitif bilimlerinin inceleme konusu olan evrensel yargıların tamamı nesnel olsa da, bu araştırmaları yapanlar yine insanlardır ve unutulmamalıdır ki insanın olduğu her yerde öznellik vardır. Bilimin elde ettiği sonuçların tamamı nesnel bütünlüğe sahip olan değerler olmasına karşın bu deneyleri yapan bilim insanının elde ettiği yargılar özneldir. Zira bireysel çalışmalarla elde edilen bilgilerin tamamının öznel bir yapı sergilediği düşünüldüğünde, pozitif bilimlerinin aynı anda hem nesnel hem de öznel bir yapı sergilediği de söylenebilir. Yargıların kişilere göre değer kazanması anlamına gelen öznellik, insanların aynı yargılara farklı değerler verebilmesini ifade etmektedir.