Pancar nerede ve nasıl yetiştirilir?
Tüm Ispanakgillerin de içinde yer aldığı Tek Çiçekli Bitkiler familyasının bir üyesi olan pancar bitkisi, Avrupa’dan Akdeniz coğrafyasının tamamına oldukça geniş bir alanda yüzlerce yıldır yetiştirilmektedir. Şeker pancarı olarak ekonomik değeri çok yüksek bir bitki olan pancar, ülkemizde de önemli bir tarım ürünü olarak uzun zamandır yetiştirilmektedir. Karadeniz Bölgesi’nin Doğu kesimleri başta olmak üzere Anadolu’nun pek çok farklı bölgesinde yetiştirilen pancar gerek şeker gerekse de yaprakları sebebiyle birçok farklı türüyle ekilmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (tuik.gov.tr) rakamlarına göre ülkemiz 2000 yılından bu yana ortalama olarak yılda 15 milyon ton şeker pancarı üretmektedir. Ülkemiz hala şeker üretimi için kullanılan pancar üretiminde dünyanın en büyük 5 üreticisi konumundadır. Ülke bazında değerlendirildiğinde dünyanın en büyük 3. pancar üreticisi olan ülkemiz, Avrupa Birliği toplam üretimi dahil edildiğinde dünyanın en büyük 4. şeker pancarı üreticisi konumundadır.
Şekerpancarı bitkisi ekimde oldukça nemli bir toprak yapısına ihtiyaç duyarken, olgunlaşma sürecinde çok fazla yağış istemeyen bir bitkidir. Zira bu sebepten ötürü ülkemizin en önemli şekerpancarı üretim merkezi Doğu Karadeniz Bölgesi’dir. Ayrıca İç Anadolu Bölgesi’nde yapılan şekerpancarı üretimi de ülkemizin toplam üretim miktarının oldukça önemli bir miktarını karşılamaktadır. İki yıllık otsu bir bitki olan pancar, Doğu Akdeniz coğrafyasında yabani olarak da yetişmekte ve halk tarafından “pazı” olarak bilinmektedir. Çok büyük kökleri olan ve yaklaşık olarak kökünün %12’si Sakkaroz olan pancar, adeta şeker eldesinde kullanılmak üzere yaratılmış bir bitkidir. Ilıman ve nispeten serin iklimlerde en yüksek ve kaliteli hasadı veren pancar, yüksek rakımlı alanları seven bir bitki türüdür. Ülkemizde pancar üretimi 1-1900 metre arasındaki tarıma elverişli topraklarda yapılmaktadır.
Pancar bitkisinin yaz aylarında sulamaya ihtiyaç duyması, yaz mevsiminin kurak geçtiği bölgelerde üretim yapılması için çok yüksek maliyet gerektirmektedir. Ayrıca pancar bitkisi, üst üste aynı toprağa ekim için de uygun yapıya sahip değildir. Bir yıl ekilen ve hasat alınan toprağa ertesi sezon da pancar ekilmesi halinde gerek hasat eldesi gerekse de ürün kalitesi ciddi oranda azalmaktadır. Bu sebepten ötürü ekimin 4 yılda bir yapılması gerekmektedir ancak yapay gübreleme teknikleri kullanılarak suni müdahaleler ile ekim periyodunun daha da kısaltılması da söz konusudur. Organik tarımcılıkta şekerpancarı ekilen bir tarım arazisine sonraki 3 yıl boyunca hububat ekilmekte ve sonraki süreçte yeniden şekerpancarı ekimi yapılmaktadır. Ülkemizde şekerpancarı tohumları, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.’den sağlanmaktadır.
Birçok farklı türü bulunmasına rağmen ülkemizde ekilen şekerpancarının genel olarak ekimden itibaren 5-6 ay içinde hasada hazır hale geldiği söylenebilir. Tohumun çimlendirilmesinden hasat için tam olgunluğa erişinceye kadar geçen bu 5-6 aylık süreçte, özellikle hasat için yaz aylarını sonları beklenir. Şekerpancarı köklerinin en yüksek şeker seviyesine ulaştığı dönem Ağustos aylarının sonlarıdır.