Pandomim nedir?

Mim sanatı ya da pantomim gibi farklı isimlerle de anılan pandomim, gösteri sanatlarının önemli türlerinden biridir. Kısaca mim olarak ifade edilen görsel sanatlara yönelik gösterilerde sanatçı yüz mimiklerini ve beden dilini etkili bir biçimde kullanarak genel temayı izleyiciye aktarmaya çalışır. Tiyatronun evrensel dili olarak da tanımlanan pandomim, binlerce yıllık bir tarihe sahiptir. Mim sanatı, milattan önceki dönemlerde dahi birçok farklı toplumda kendine yer bulmuştur. Eski Grekçe “mimeisthai” tabirinden gelen bir sözcük olan mim; taklit etmek ve temsil etmek manasına gelir. Binlerce yıl öncesinde dahi insanoğlunun çeşitli olayları görsel sanatlar çerçevesinde anlatmak için mim sanatını kullanması, günümüzde pandomimin tiyatronun evrensel dili olarak kabul edilmesini sağlamıştır.

Türkçede kullanılan pandomim sözcüğü; insan düşüncelerinin ve duygularının müzik ve eşya kullanımı ile gerek dans gerekse de beden dili vasıtasıyla anlatmaya yönelik sözsüz oyun manasına gelmektedir. Pandomim oyunlarında sanatçı konuşmadan yalnızca mimiklerini ve beden dilini kullanarak temayı izleyiciye aktarmaya çalışır. Sinema sanatının emekleme döneminde çekilen ilk dönem sessiz filmlerindeki sanatçıların da bir nevi pandomim yaptığı söylenebilir. Sessiz sinema denince akla gelen ilk isim olan Charlie Chaplin de mim sanatı kullanarak dünya çapında popüler olmuştur.

Günümüzde birçok tiyatro otoritesi tarafından modern tiyatro sanatının en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilen Marcel Marceau, pandomim sanatını kullanarak 1975 yılında “Kalbin Dili” isimli bir sessiz film yapmıştır. Sessiz sinema döneminin ünlü isimlerinden olan Laurel ile Hardy de pandomim sanatının popüler temsilcileri arasına girmiştir. Ülkemizde pandomim sanatı denince akla gelen en önemli isim şüphesiz Erdinç Dinçer’dir. Pandomim sanatının öncüsü olarak kabul edilen Erdinç Dinçer’den sonra Taner Barlas ve Ulvi Arı gibi isimler de ülkemizdeki mim sanatının gelişimine büyük emek vermiştir.

17. yüzyıldan itibaren Avrupa’da bale sanatına da entegre olan pandomim sanatı, balenin en önemli bölümlerinden biri haline gelmiştir. Realist akımlardan etkilenen pandomim sanatı yüzyıllardır büründüğü fantastik kimlikten sıyrılmış ve Yeni Çağ’ın tiyatrosuna uyum sağlamıştır. Kelime anlamı itibarıyla “her şeyi taklit eden” manasına gelen pandomim sanatında, sanatçı sözlü iletişim kullanmadan beden dili ile tüm duygu ve düşünceleri izleyiciye aktarmaktadır. Maskeler veya makyaj maskelerinin yaygın bir biçimde kullanıldığı pandomim sanatında sahne ve mekan algısı tamamen sanatçının hareketleri ile anlaşılmaktadır. Sanatçı beden dilini kullanarak izleyicilere mekan hakkında bilgi verir ve sahnenin gerçeklik kazanmasını sağlar.