Paranoyaklık nedir?

Paranoyak aşırı derecede kuşku duyma, gurur, güvensizlik, bencillik gibi rahatsızlıktan meydana gelen ve insanların korku içinde yaklaştığı psikolojik bir rahatsızlığın etkisinde olan kişilerdir. Bu hastalığı olan kişiler mantıklı bir yol izleyip bunu çözüme kavuşturmak isterken, çıkmaza girip çevresindekilere zarar veren boyutlara ulaşabilir. Yani kişide mantık süzgecinin bozulduğu dönem paranoyaklık olarak tanımlanır. Paranoyaklık durumu insanlar üzerinde psikolojik bir sorun olduğundan, psikolojik tedavi ve ilaç kullanılıp tedavi edilebilir. Bu süreçte kişiler çevresindeki kişilere yüzeysel zarar vermedikleri halde, düşüncelerinin etkisiyle karşısındakileri somut şekilde kırıcı söz ve düşünceleri yüzünden üzebilirler. Toplumda yaygın olarak görülen durumun oluşum sebepleri arasında aileden kaynaklı davranışların etkili olduğuna dair sonuca ulaşılmıştır. Kişilere ailede uygulanmış olan şiddet ve baskı sonunda paranoyak olmasının zemini hazırlanır. Bu ortamın içinde kişinin kendisine olan güveni azalır, korku, kibir ve kuşku gibi psikolojik sorunların ortaya çıkması yüzünden paranoyak düşünce yapısının oluşması sağlanır. Bu sorunun ortadan kaldırılması için, hastaların psikoloğa gidip tedaviye başlanması gerekir.

Paranoyak kişilerde hangi durumlar etkili olmaktadır?

İnsanların arasında kıskançlık duyma, suçluluk, megalomanlık, şehvet ve soyluluk gibi farklı paranoya türleri olabilir. Paranoya sistemli olduğu zaman hastanın etkisi altında olduğu durumun üstünde ısrar eder ve devamlı olarak aynı şeyi savunmaya geçer. Sistemli olmayan paranoya halinde ise, hastada farklı hezeyanlar bir arada oluşabilir. Sürekli olarak farklı durumları savunmaya geçer. Paranoyaklık hali sistemli olan hezeyanlarla özdeşleşmiş durumdadır. Hastalar devamlı şekilde hezeyanlarını kanıtlamak için hareket eder. Aslında bu hastaların oldukça zeki kişiler olduğu söylenebilir. Ancak yaşları ve zekâ seviyelerine uygun olarak davranmayı beceremezler. Çocukluk dönemlerinden başlayarak geçimsiz, hırçın, kinci ve inatçı davranışları sergileyip, arkadaşlarıyla geçinemez, okul yaşamında sorunlar yaşayan kişi görüntüsünü çizerler. Bu hastalar sadece yapılan telkinler ve ilaç tedavileriyle sağlıklarına belli oranda kavuşma olanağına sahip olabilirler.

Paranoyak belirtiler nelerdir?

• Kişiler sürekli olarak başkaları tarafından kullanıldığını ve çevresindeki kişilerin kötü niyetli olduğunu belirtir. Ancak kişilerin bu yakınmalarının kesin bir dayanağı bulunmaz.
• Bu kişiler çevresinde olan kişilerin dostluklarından ve arkadaşlıklarından sürekli olarak şüphe duyar ve bunları yetersiz olarak görürler.
• Çevresinde bulunan kişilere karşı güvensiz olduklarından dolayı kimseye pek sır vermeyi istemez, şüpheleri dışında diğer özel konularını açmazlar.
• Bu kişilerle yaptığı tartışmalar ya da başka diyaloglarda kendisini koruyabilmek için ya da kendisi korkutma amacıyla cümleler kullanıldığını söyleyebilirler.
• Bu kişiler genellikle kindar bir yapı özelliğine sahiptir. Paranoyaları hakkında aşırı nefretleri ve bu konuda aşamadığı bazı konuları vardır.
• Çevresinden gelenleri algılayamadığı zaman, bunu kendisine karşı saldırı olarak kabul edip, bu kişilere karşı aşırı şiddet gösterisinde bulunurlar. Yani bunlar şiddete eğilimli kişilerdir.
• Paranoyak kişiler özellikle eşleri tarafından kıskançlık gibi suçlamalarla karşı karşıya kalabilirler. Sadakat konusunda karşısındaki kişilere şiddete varan tepkiler gösterebilirler. Bu açıdan dikkatli olunmalıdır.

Paranoid bozukluklar

Paranoyak kişiler genellikle kendilerine yöneltilen soruların içinden kişisel alan sınırlarına giren konuları reddeder. Bazı zamanlardaysa kendisine bu soruların yöneltilmesine dair kişilerle tartışma içine girer. Bu konu üstünde uzun bir süre dururlar. Bu kişiler sosyal sorunları daha sıkça yaşar. Bunun nedeni bu kişilerle geçinmenin oldukça zor olması yüzündendir. Çevresinde iyi anlaştığı kişilerle bile, şüphelerinden dolayı düşmanlık boyutuna girecek davranışlar içine girerler, kinleri nedeniyle çekilmez olabilirler. Eleştiriye tamamen kapalı oldukları için, grup çalışmalarına katılmaz, herkese karşı şüpheyle yaklaşırlar. Kendilerinin başarısız olması için çevresinde olan herkesin bir çalışma içinde olduğunu düşünerek, buna karşı cephe alırlar.