Patates hastalıkları nelerdir?

1- BAKTERİYEL SOLGUNLUK VE PATATES KAHVERENGİ ÇÜRÜKLÜĞÜ HASTALIĞI
(Ralstonia solanacearum)
Hastalık etmeni bir bakteridir. Domates ve patates bitkisini kökleri ile hastalandırır. Etkili bir mücadele yöntemi bulunmamaktadır. Hastalıkla bulaşık olan tarlalarda domates ve patates tarımına 5 yıl boyunca ara verilmelidir. Domates ve patatesin yeşil aksamındaki ilk belirtiler, sıcak günlerde dalların uçlarındaki yapraklarda oluşan solgunluktur.Susuzluk nedeniyle oluşan solgunluktan farkı gece serinliğinde solgunluğun kaybolmamasıdır. Hastalık geliştikçe kök boğazının üzerindeki bölgede çizgi şeklinde kahverengileşme ve yapraklarda ise bronzlaşma görülür.

Hastalığın meydana gelmemesi için sertifikalı fide ve tohumluk kullanılmalıdır. Hastalığın görüldüğü tarlalarda 5 yıllık nadas veya 3 yıl nadas daha sonra 2 yıl süreyle mutlaka hububat ekimi yapılmalıdır. Sulama kanallarının kenarlarında yetişen köpek üzümü benzeri yabancı otlar yok edilmelidir. Bütün makine ve aletler uygun bir dezenfektan ile temizlenmelidir.

2- ERKEN YANIKLIK HASTALIĞI(Alternaria solani)
Bu hastalığa bitkilerin her aşamasında rastlanır. Erken devrelerde fidelerde kök çürüklüğü ya da kök boğazı yanıklığı yapar. İlk belirtiler genel olarak yaşlı yapraklarda görülür. Yaprak, sap ve meyvede küçük kahverengi lekeler halinde başlar. Lekeler iç içe daireler şeklinde 1–2 cm kadar büyürler. Hastalığın şiddetli olması halinde yaprakların hepsi kurur. Çiçek ve meyve sapları hastalığa yakalanırsa dökülürler, meyvelerde özelikle sapın tutunduğu kısımda koyu renkli çökük ve sınırlanmış lekeler oluşur. Hastalık için en uygun gelişme ortamı 28–30 °C’dir.

Hastalıktan korunmak için temiz tohum kullanılmalı, fidelikler ve seralar sık sık havalandırılmalı, aşırı sulamadan kaçınılmalı, hastalıklı bitki artıkları ve fideler tarladan uzaklaştırılmalıdır. İlaçlı mücadeleye ilk belirtiler görülür görülmez hemen başlanmalıdır. Bitkinin her yeri ilaçlanmalı, ilaçlama serin ve rüzgarsız zamanlarda 7–10 gün arayla yapılmalıdır.

3- PATATES HALKA ÇÜRÜKLÜĞÜ HASTALIĞI (Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus)

Hastalık etmeni bir bakteri olup karantinaya tabi bir hastalıktır. En önemli yayılma yolu enfekteli tohumluk patatesler, bulaşık konteynırlar, ekipmanlar ve depolardır. Belirtiler genel olarak vejetasyon döneminin sonlarında ortaya çıkmaktadır. Solgunluk genel olarak en alttaki yapraklardan başlar. Bitkinin tamamında veya sapın yalnızca bir tarafında görülebilir. Yaprakların kenarları içeri ve yukarı doğru kıvrılmış haldedir. Yapraklarda donuk açık yeşil renk, sonra grimsi yeşil rastgele bir beneklenme, sararma ve kahverengi nekrotik alanlar oluşur. Enfekteli saplar enine kesildikleri zaman iletim dokusunda renk değişikliği pek belirgin değildir. Yumrular enine kesildiği zaman iletim demeti etrafında dar, şeffaf (cam gibi) ve krem-sarı renkli alanlar görülür. Daha sonra ise bu alanlarda kahverengi renk değişikliği görülür. Hastalık ilerledikçe gözlerin etrafında kırmızımsı kahverengi lekeler meydana gelir.

Hastalığın görüldüğü tarlalarda patates ekimine 3 yıl kadar izin verilmemelidir. En önemli mücadele yöntemi hastalıktan ari, sertifikalı tohumluk yumruların kullanılmasıdır. Patates mutlaka tohumlukları kesilmeden dikilmelidir.

4- BAKTERİYEL YUMUŞAK ÇÜRÜKLÜK VE KARABACAK HASTALIĞI(Erwinia carotovora subsp. carotovora)(E. carotovora subsp. atroseptica)(E. chrysanthemi)
Bitkiye bakteri yaralı yerlerden girer. Bakterinin hücreleri parçalamasıyla yumruda sulu ve yumuşak bir çürüklük meydana gelir. Bakteriler kışı toprakta geçirir.

Hasta bitkilerden hasta yumrular olur. Bu tip yumrular kesildiği zaman krem, beyaz renkte ve sulu bir çürüme gözlenir. Zamanla patates yumrusunda hasta ve sağlam doku arasında
siyah bir sınır oluşur ve renk hızlı bir şekilde değişir. Böyle yumrularda hızlı ve kokulu bir çürüme oluşur.

Hastalıktan korunmak için temiz tohumluk kullanılmalıdır.Patates yumruları kesilmeden dikilmelidir. Ağır topraklarda derin dikimden kaçınılmalıdır. Hastalıklı bitki artıkları yumruları ile beraber tarladan uzaklaştırılmalıdır. Bulaşık topraklarda patates ve domates dışındaki bitkilerle ekim nöbeti uygulanmalıdır. Hasat patates yumrularının kabuğu kalınlaştıktan sonra yapılmalıdır.

5- PATATES MİLDİYÖSÜ (GEÇ YANIKLIK) HASTALIĞI (Phytophthora infestans)

İlk belirtiler yaprakta küçük, soluk yeşil ya da sarımsı lekeler şeklinde görülür. Hastalığın ilerlemesi durumunda lekelerin olduğu kısımlar kahverengileşir ve doku böylece ölür. Uygun koşullarda bütün bitkiye yayılır. Tarlada ilk olarak ocaklar halinde birkaç bitkide görülür, orantılı nemin %80 ve sıcaklığın 19–22°C’de bütün tarlaya ve etrafıntaki tarlalara hemen yayılır. Yumrularda yüzeysel kuru çürüklük biçiminde, düzensiz eflatun ile siyah renk arasında çeşitli sert lekeler belirir. Hastalık yumru etine doğru ilerleme gösterir.

Hastalığın bulaşmaması için öncelikle temiz ve sertifikalı tohum kullanılmalıdır. Hastalıklı bitki artıkları ve yumrular tarladan mutlaka uzaklaştırılmalıdır. Patates tarımı çiğ tutmayan güneye bakan yerlerde yapılmalıdır. Hastalığın her yıl görüldüğü yerlerde ve büyük zarar yaptığı üretim alanlarında hastalık belirtileri görülmeden, günlük ortalama sıcaklığın 16 °C ya daen düşük sıcaklığın 10°C’yi bulmasıyla ilaçlamaya başlanması gerekir. Hastalığın her yıl görülmediği yerlerde ise tarlada ilk belirtiler görülür görülmez ilaçlamaya başlanmalıdır.

6- PATATES SİĞİL HASTALIĞI (Synchytrium endobioticum)
Hastalık, kökler hariç bütün toprak altı kısımlarda görülür. Gövdenin toprakla birleştiği yerler yumrunun bitki ile bağlantı noktaları ve yumrular doğrudan enfeksiyon yerleridir. Bu yerlerdeki hastalıklı yerlerin anormal büyümesi sonucu urlar görülür. Urların boyutları toplu iğne başı büyüklüğünden yumruk büyüklüğüne kadar olabilir. Tipik bir ur başlangıçta aşamasında beyazdır, elips şeklinde, ancak yapı olarak genellikle katı olmayıp, yumuşak ve etli, pürüzlü bir yapıdadır.

Hastalık önemli oranda ürün kayıplarına neden olmaktadır. Hasta yumrular tarlada veya depoda çürür. Hastalık etmeni çok uzun yıllar toprakta canlılığını koruyabilmesinden dolayı bulaşık tarlada çok uzun yıllar patates üretimi yapılamamaktadır.

Kimyasal mücadelesi tavsiye edilmediğinden dolayı etmenin yayılmasını önlemek için karantina önlemleri uygulanmalıdır. Tarlada tek bir bitkide hastalık tespit edilmesi durumunda, o tarla bulaşık olarak kabul edilir. Bulaşık olduğu belirlenen tarlalarda patates üretimi ve her türlü üretim materyali ve şeker pancarı, soğan vb. gibi toprak taşıyabilecek bitkiler asla yetiştirilmemelidir. Bulaşık tarlalardan alınan yumrular kesinlikle tohumluk, sofralık ve hayvan yemi olarak kullanılmamalıdır. Bulaşık tarlalarda kullanılan her türlü araç ve gereç %5’lik çamaşır suyu
ile dezenfekte edilmelidir.

7- PATATES SİYAH SİĞİL (=KÖKBOĞAZI NEKROZU) HASTALIĞI) (Rhizoctonia solani)

Gövde ve kök boğazı üzerinde kırmızımsı-kahverengi, çökük yaralar oluşur. Çıkış döneminde çökertene neden olabilir, daha ileri dönemlerde ise solgunluk ve kurumalar sıklıkla görülür. Yumru üzerinde siyah veya kahverenginde yüzeysel kahverengi sert siğil şeklinde gelişme gösterir. Siğiller düzensiz, yüzeysel, sert ve toprak kümelerine benzer ve yumru üzerinde düzensiz olacak şekilde bulunurlar. Bazen de yumrunun hepsini kaplayabilirler. Yumru üzerindeki siğillerin büyüklüğü toplu iğne başı büyüklüğünden yarım bezelye büyüklüğüne kadar değişmektedir. Yumru yıkandığı zaman toprak yumru üzerinden uzaklaştığı halde siğiller burada kalır.

Hastalıktan korunmak için temiz ve sertifikalı tohum kullanılmalıdır. Dikim öncesi belirti gösteren yumrular ayrılmalıdır. Islak toprağa dikim yapmaktan mutlaka kaçınılmalıdır. Tohumluk iyi filizlendirilmelidir.