Patates nasıl yetiştirilir?
Tarla hazırlığı, toprakların yapısına, patatesten önce yetiştirilmiş olan bitkiye bağlı olarak farklılıklar göstermektedir. Killi topraklarda sonbaharda sürüm derin bir biçimde yapılır. Kumlu topraklarda tarla ilkbaharda sürülür. Patates yetiştirmek için uygun hale getirilir.
Patates yetiştiriciliği konusunda dikkat edilecek en önemli hususlardan biride tohum tercihidir. Tohum seçilirken önce amaç belirlenmeli ve tohum ona göre tercih edilmelidir. Mesela turfanda patates yetiştiriciliğinde 75-80 günde olgunlaşma özelliğine sahip erkenci çeşitler, normal yetiştiricilikte ise 120-140 günde olgunlaşabilen orta geç veya geççi patates tohumu çeşitleri ekilmelidir.
Tarım kuruluşlarının denetimi ve kontrolü altında yetiştirilen sertifikalı tohumluk kullanılırsa, hastalık ve zararlılardan ürünü korumak daha kolay olacaktır. Tohumluk yumrular, 3-6 cm çapında olup ortalama 50 gram ağırlığında olmaları gerekmektedir. Şayet keserek dikim yapılacaksa kullanılacak olan bıçak; deterjanlı su ya da çamaşır suyuna her kesimden sonra batırılmalıdır. Ayrıca, kesme işi dikimden tam bir hafta önce, yumru parçaları birbirinden tamamen kopmayacak biçimde yapılmalı ve yumru parçaları dikim zamanı ayrılmalıdır.
Dikim esnasında tohumluk yumruların gözlerinin uyanmış olması ve üzerlerinde yaklaşık 1 cm boyunda yeşil renkli filizlerinin bulunması gerekmektedir. Buna “ön filizlendirme” adı verilmektedir. Ön filizlendirmenin; çeşit karışıklığının önlenmesi, erken olgunlaşma, çıkışın iyi olması, tarla şartlarına iyi uyum sağlama gibi yararları bulunmaktadır.
Hasadın hemen ardından patates tohumları filiz vermezler. Çeşitlere göre farklılık göstermekle birlikte yumru da hasattan yaklaşık olarak 3-4 ay kadar sonra, önce tepe sürgünü, daha sonra diğer sürgünler faaliyete geçer. İşte dikim için en uygun zaman bu çok sürgünlü dönemdir.
Hasat ile ekim arası 3-4 ay kadar kısa bir süre ise, tohumluk için ayrılan patatesler tahta kasalarda 18-20 oC sıcaklıkta ilk olarak karanlıkta gözler açıldıktan sonra da aydınlık ortamda filizlendirilirler. Eğer ekim daha geç yapılacaksa, tohumluk patates, soğuk depoda ekime 1,5-2 ay kalana kadar yukarıda bahsedildiği şekilde filizlendirilir.
Tohumluk miktarı, tohumun iriliğine bağlı olarak ortalama sulu tarımda dekara 200-250 kg, kuru tarımda ise 150 kg’dır.
Derinlik ise şu şekildedir. Yüzlek dikimde 2 cm, derin dikimde ise 5 cm’dir. Yüzlek dikimlerin üzerine en az 15 cm, derin dikilen tohumların üzerine ise 10 cm toprak konularak sırt yapılmalısı gerekmektedir.
Ekim yapılırken, sıraların arası 70-75 cm, sıra üzeri ise 20 ile 40 cm arasında değişmektedir. Örneğin, tohumluk patates üretiminde daha sık, yemeklik üretiminde ise daha seyrek sıra üzeri mesafesi ayarlamak gerekir.
Patatesten istenilen verimin alınması için gübreleme şarttır. Saf madde olarak dekara yaklaşık olarak 14 ile 22 kg azot verilmesi gerekmektedir.
Azotlu gübrelerin üçte ikisi dikim öncesi veya dikimde verilirken, kalan üçte biri ise boğaz doldurma ve ilk sulamadan önce verilmemektedir.
Saf madde olarak fosfordan dekara 15-18 kg atılması gerekmektedir. Fosforlu gübrenin tamamı ekimle birlikte verilmelidir.
Sırt, dikimden hemen sonra düşük sıcaklık veya toprakta kaymak bağlama durumlarında çıkış tamamlandığında; eğer dikim sonrasında yüksek sıcaklık ve kuraklık bekleniyorsa, dikimden hemen sonra yapılır.
Çıkış sonrası bitkiler uygun büyüklükte yani bitki boyu 10 cm olduğunda, her çapalama ile birlikte boğaz doldurma işlemi yapılmalıdır.
Toprak nemli ise çıkışı hızlandırır. Bundan dolayı dikim öncesi eğer toprak kuru ise, sulama yapılarak tava gelmesi sağlanmalıdır. Bitkilerde su ihtiyacı alt yapraklardaki solma ve sararmayla anlaşılmaktadır.
Çıkış ile yumru oluşması devresi arasında birinci su verilir. Bu dönemde verilecek fazla su yumru çürümelerine ve zayıf kök gelişimine neden olacağından dikkatli olunmalıdır.
Yumruların oluşmasının başlangıcında ikinci su verilir. Patatesin suya en çok ihtiyaç duyduğu dönem bu dönemdir.
Yumruların şişme devresinde üçüncü su verilir. Bu dönemde toprak sürekli nemli tutulmalıdır. Bundan sonraki sulamalar gerektikçe yapılmalıdır.
Gerekli olgunluğa ulaşmış patateslerin kabukları parmakla ovalandığı zaman eğer soyulmuyorsa ve yumrular uygun büyüklüğe ulaşmışsa hasat zamanı gelmiş demektir. Bu dönemde bitkilerin yaprak ve sapları sararıp kurumaya başlar.. Hasat, el makineleri, pulluk ya da söküm makineleriyle yapılır. Söküm için tek sıra veya çift sırayı söküp bitkiden ayıran makineler geliştirilmiştir.