Patlıcan nasıl yetiştirilir?
Anavatanı Hindistan olan Patlıcan buradan bütün Asya ülkelerine ve Anadolu üzerinden de Avrupa’ya yayılmıştır. Türkiye’de patlıcanın 17. yüzyıl başlarından beri yetiştirilmekte olduğu bilinmektedir. Patlıcan, bizde çok sevilen, aynı zamanda fazla tüketilen makbul ve lezzetli bir yazlık sebzedir. Ülkemizde hemen hemen her bölgemizde rahatlıkla yetiştirilmektedir.
Patlıcan, sıcak bir iklim sebzesidir, soğuklardan çok fazla etkilenir. Sıcaklığın sıfırın altına düştüğü zamanlarda bitki yaşamını yitirir. Bitkinin gelişmesi için öncelikle don olaylarının olmaması ve ürün vermesi için de normal olarak 15–35 C sıcaklığa gereksinimi bulunmaktadır. İyi bir yetiştiricilik için ortalama 6 aylık bir vegetasyon dönemine ihtiyaç bulunmaktadır. Tropik ve suptropik iklim alanlarında ise küçük bir ağaç şeklinde olup çok yıllıklıdır. Suyu çok seven patlıcanın yetiştirilme döneminde düzenli olarak sulamanın yapılması gerekir. Aksi takdirde gelişme yavaşlar, verim düşer ve en önemlisi meyvelerde acılaşma olur.
Patlıcan toprak bakımından çok seçici bir sebzedir. Killi topraklardan hiç hoşlanmaz. Bu tip ağır ve rutubetli topraklarda kök çürüklüğüne sık sık rastlanır. Derin, geçirgen, yumuşak, organik madde ve besin maddesin bakımından zengin tınlı topraklarda iyi gelişir ve böylece bol ürün verir. Erkencilik düşünüldüğü zaman ahır gübresi ya da yeşil gübreleme yapılmış tınlı-kumlu topraklardan yararlanılır.
Türkiyede en çok yetiştirilen ve tüketilen patlıcan çeşitleri şunlardır: 1. Kemer patlıcanı 2. Halkapınar patlıcanı 3. Bostan patlıcanı 4. Kirmastı patlıcanı 5. Yalova- 49 patlıcanı 6. Gönen patlıcanı. Son yıllarda dış ülkelerden getirilmiş olan Long purple, Viserba ve Black Beauty gibi patlıcan çeşitleri de bulunmaktadır.
Patlıcan yetiştiriciliği için hazırlanan tarlaya tohumlar direk ekilerek yetiştiricilik yapılmaktadır. Bu yöntem çok zahmetli ve ekonomik olmadığından dolayı tavsiye edilmeyen ve kullanılmayan bir yöntemdir. Patlıcan tohumları, tarladaki esas yerlerine dikim zamanları göz önünde bulundurularak sıcak yastıklara ekilir. Ekimde m2 başına 5-6 g tohum kullanılmalıdır. Sıraya ekim yapılmalıdır. Bilhassa fidelerin bol saçak kök meydana getirmesi bakımından sıraya ekim yapılması daha doğru olacaktır. Bunun için sıcak yastıklarda 10’ar cm’lik ara ile açılan çizgilere seyreltme yapılıp yapılmayacağına bakılarak tohum ekimi yapılır. Tohum ekiminden sonra tohumların üzeri 0,5 cm kadar kalınlı bir harçla örtülür ve üzerleri tahta tokmakla hafif şekilde bastırılır. Daha sonra tohumların üzeri süzgeçli kovalarla ıslatılır.
Patlıcan tohumları toprak sıcaklığı 25-30 olunca çimlenmeye başlar. Tohumlar çimlendikten sonra sıraların üzerinde 3-4 cm’ de bir fide bırakılır. Bundan sonra yastıklarda, yabani otların ayıklanması, sulama, havalandırma ve hastalık ve zararlılarla mücadele işlemleri yapılır.
Tohumların rahat çimlenebilmesi için ekimden önce nemli bir bez arasında, 10-15 saat bekletilmeleri gerekir. Fide toprağının nemi devamlı olarak kontrol edilmeli, fideler toprak yüzeyine çıkıncaya kadar gerektiği zaman sulanmalıdır. Eğer plastik torba ya da fide kaplarına tohum ekimi yapılmamış, kasalara ekim yapılmışsa, fidelerin daha iyi gelişebilmeleri için şaşırtma yapılmalıdır. Gerek fidelikler ve gerekse şaşırtma yapılacak olan yer 2-3 saat önceden sulanmalıdır.
Patlıcan yetiştiriciliği yapılacak olan toprak önceden gübrelenir. Sonbahar mevsiminde derin bir sürüm yapılır. İlkbaharla yüzlek bir sürümle birlikte tırmık çekilerek tarla tesviye edilir. Uygulanacak olan sulama sistemlerine göre masura ya da tavalar hazırlanır. Diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de de patlıcanlar genel olarak karık (masura) usulü sulandıklarından dikim tek ya da çift sıralı olarak masuraların boyun noktalarına yapılmaktadır.
Patlıcan fideleri tarlaya dikildikten sonra diğer sebze ve meyveler gibi can suyu verilir. Fidelerin tutup tutmadığını görmek için yaklaşık bir hafta beklenmelidir. Tutmayan fidelerin yerine yenileri dikilmelidir.
Dikimden yaklaşık 7-10 gün sonra birinci çapalama, dikimden 20-30 gün sonra 2. çapalama yapılmalıdır. Ot mücadelesi ve toprak rutubetini korumak için çapaya devam edilebilir. Patlıcan fideleri dallanıp boylandığı zaman artık çapaya son verilir.
Damla sulama patlıcan yetiştiriciliği için çok idealdir. Yağmurlama sulama pek önerilmez. İlk can suyundan sonra ilk meyveler görülünceye kadar fidelere fazla su verilmez. Patlıcanda ürün ilk hasattan başlayarak önce artar, bir süre sonra azalır. Bu azalma daha çok hava sıcaklığının yükseldiği Haziran-Temmuz aylarında olur. Ancak azalan verim Eylül ayından itibaren yeniden artar ve mevsim sonuna doğru bir daha düşme gösterir.
Çeşit özelliğine bağlı olarak meyveler normal iriliğini ve rengini aldığı zaman hasat yapılmalıdır. Hasat meyve sapı meyvede kalacak şekilde bıçak ya da makasla yapılmalıdır. Sık aralıklarla yapılan hasat kaliteli ürün verimini arttırır.