Popülasyon nedir?

İstatistik, astronomi ve uzay bilimleri, sosyoloji ve biyoloji gibi birçok farklı bilim dalı tarafından kullanılan bir tabir olan popülasyon, genel olarak canlı ya da cansız varlıkların dağılımının ya da yoğunluğunun sayısal olarak ifade edilmesi için kullanılan bir kavramdır. Bu doğrultuda incelemenin konusunun insan olması halinde popülasyon, belirli bir bölgedeki insan nüfusunun yoğunluğu ve bu yoğunluğun matematiksel olarak ifade edilmesidir. Ancak incelemenin konusunun yıldızlar olması halinde popülasyon ifadesiyle belirli bir gökadadaki yıldızların dağılımı ve yoğunluğunun kast edilmesi de mümkündür. Biyoloji bilimindeki popülasyon kavramı ise sayısal ifadeyle canlı varlıkların yoğunluğunun ve dağılımının açıklanmasında kullanılır. Fransızcadan dilimize geçen bir tabir olan popülasyonun Türkçe karşılığı “nüfus” olmasına karşın kavram genel olarak toplumbilim ve biyolojide kullanılmaktadır.

Biyoloji biliminde popülasyon terimi genel olarak belirli bir sistemde yaşayan ve aynı türe ait olan bireylerin meydana getirdiği topluluk manasında kullanılır. Belirli bir zaman diliminde belirli bir bölgede yaşayan, çoğalma yeteneğine sahip olan, aynı türe ait olan bireylerin oluşturduğu tüm canlı toplulukları birer popülasyon olarak tanımlanır. Popülasyon olarak ifade edilen bu birey topluluğunun çoğalma yeteneğinden kasıt hücre bölünmesi ya da tomurcuklanma olabileceği gibi, eşeyli ya da eşeysiz üreme de olabilir. Popülasyonlar canlı bireyler tarafından oluşturulduğundan da canlıların da zaman içinde değişmesi, gelişmesi yani evrilmesi söz konusu olduğundan, biyoloji bilimi popülasyon karakteristiğinin de zaman da değiştiğini kabul eder.

Günümüzün modern teknolojilerden sonuna kadar destek alan doğa bilimlerinde popülasyonların değişimi, gelişimi ve evrimi üzerine yoğunlaşarak araştırma yapan popülasyon biyolojisi gibi özel bilim dalları da oluşmuştur. Nitekim popülasyon genetiği, canlı bireylerin oluşturduğu popülasyonların zaman içindeki evrimini mikro düzeyde inceleyen modern bir bilim dalıdır. Popülasyonların gelişimi, değişimi ve evrimini incelemeye yoğunlaşan popülasyon biyolojisi; popülasyonların dinamiği, popülasyon genetiği ve popülasyonların yoğunluğu gibi farklı alanları araştırmaktadır. Biyoloji popülasyon kavramına görüldüğü üzere çok geniş bir perspektiften yaklaşırken, toplum bilim bu terimle sadece insanları kast eder. Toplumbilimde popülasyon kavramından kasıt, sınırlı bir zaman diliminde belirli bir bölgede yaşayan insan sayısıdır. Toplumbilimde genel olarak insan sayısını ifade etmek için kullanılan popülasyon terimi, belirli bir ülkedeki insan nüfusu için kullanılabildiği gibi dünyadaki toplam insan nüfusu için de kullanılmaktadır.