Radyoterapi nedir?

Radyoterapi, her dört kanser hastasının üçünde uygulanmakta olan bir tedavi yöntemidir. Radyoterapi genellikle, cerrahi öncesi ya da sonrasında, tek başına küratif (iyileştirici) bir tedavi olarak veya kemoterapi/sistemik tedavi ile birlikte kullanılabilmektedir. Hastalığın neden olduğu şikayetlerin giderilmesinde de yardımcı olan bir yöntemdir.

Radyoterapi, kimi zaman ışın tedavisi olarak da adlandırılmakta olup, radyasyon adı verilen yüksek enerjili partiküllerin hastalıkların tedavi edilmesinde kullanılmasıdır. 1895 yılında Alman fizikçi Wilhelm Conrad Röntgen’in x ışınını bulmasından kısa bir süre sonra bu güçlü ışınlar tümör tedavisi için kullanılmaya başlanmıştır. Her geçen gün artan kanser hastasında, gelişen radyoterapi teknikleri ile organları korunarak kür sağlanmaktadır. Günümüzde hızlı bir şekilde ilerleyen bilgisayar teknolojisi ve ileri teknoloji ürünü olan cihazlarda yüksek enerjili x ışınlarının elde edilmesi bunu mümkün hale getirmektedir.

Yüksek dozda verilen radyasyon hücreleri öldürür ya da büyüyüp bölünmelerine engel olur. Tümör hücreleri bir çok normal hücreden daha hızlı olarak bölündüklerinden dolayı radyoterapi tümörlerin birçok türünü başarıyla tedavi edebilir. Tedavi esnasında her ne kadar normal hücreler de radyasyondan etkilense de tümör hücrelerinde olmayan özel onarım mekanizmaları sayesinde bu etkiden kısa sürede kurtulurlar. Normal hücreleri korumak için uzman doktorlar günlük radyasyon dozunu düşük verip toplam tedavi süresini ise zamana yaymayı tercih etmektedirler.

Radyoterapi hastalara içeriden ve dışarıdan olmak üzere iki şekilde uygulanır, Bazı hastalara ise zorunluluk gereği hem içerden hem de dışarıdan da uygulanabilir. Hastaların bir çoğuna tedavileri esnasında dışarıdan radyoterapi uygulandığı görülmektedir. Genel olarak bu uygulamada hastalar hastaneye yatırılmaz, tedavi ayakta sürdürülür. Dışarıdan uygulanan radyoterapi tedavisinde bir makinede üretilen yüksek enerjiye sahip x ışınları hastalıklı bölgeye verilir. Dışarıdan uygulanan radyoterapi esnasında kullanılan cihazlar farklı özelliklere sahiptir.

İçerden uygulama sırasında ise radyoaktif kaynak vücudun içersine yerleştirilir. Radyoterapinin bu şekline brakiterapi ya da implant tedavisi adı verilmektedir. İmplantlar tel, kapsül, firkete, plastik kateter ya da tohum şeklinde olabilir. İmplantlar doğrudan doğruya tümörün içersine yerleştirilebileceği gibi vücut boşluklarına da yerleştirilebilmektedirler. Bu radyoaktif kaynaklar bazı hastalarda devamlı şekilde dokuda kalırken, bazı hastalarda ise tedavi bittikten hemen sonra vücuttan alınır.

Radyoterapinin hedefi normal hücreleri mümkün olduğu en az riske atıp tümör hücrelerini öldürmek ya da büyümelerini engellemektir. Radyasyon vücudun her yerinde pek çok tümör türünü tedavi etmek amacıyla kullanılabilir. Nitekim, kanser hastalarının büyük bir bölümü radyoterapi uygulamaları ile tedavi edilmekte ve bazı kanser hastalarında da tek tedavi seçeneği yalnızca radyoterapidir. Tek başına veya başka tümör tedavisi türleri ile birlikte radyoterapi uygulanmış olan binlerce kişinin hastalıklarından kurtulduğu görülmüştür. Radyoterapi de cerrahi işlemler gibi lokal yani bölgesel bir tedavidir. Yani vücudun sadece belli bir bölgesindeki tümör hücrelerini etkileyen bir yöntemdir.
Her kanser tanısı konulmuş hastaya radyoterapi uygulanması söz konusu değildir. Bundan dolayı hastalar uzman doktorlar tarafından değerlendirildikten sonra, hastalığın evresi, türü ve uygulanan diğer tedaviler dikkate önüne alınarak radyoterapi alıp almaması gerektiğine karar verilir. Radyoterapi kararı alınan hastaların uygulama şekli, dozu, tedavi cihazı ve tedavi süresine uzman doktor karar verir.

Radyoterapinin ilk adımı ayrıntılı yapılan klinik muayenedir. Eğer tespit edilen bir kitle veya riskli alan varsa önceden tespit edilir. Yapılan tetkikler neticesinde tedavi bölgesi tespit edilir. Tedavi planlaması simülasyon ile yapılır.

Radyoterapi sırasında acı hissedilmez. Dışarıdan uygulanan radyoterapi tedavisinde ışın vücutta birikmez, çevreye herhangi bir zararı dokunmaz. Tedaviler genel olarak cumartesi, pazar dışında hafta içi her gün yapılmaktadır. Radyoterapi yalnızca birkaç dakika sürmektedir. Tedaviniz süresince dinlenmeniz ve dengeli beslenmeniz çok önemlidir. Tedavi alanındaki cildin tedavi sırasında duyarlılığı artar ve kolaylıkla tahriş olabilir. Radyoterapiye bağlı seyredebilecek yan etkiler genel olarak geçicidir ve tedavi edilen bölgeden bölgeye değişiklik göstermektedir.

Radyoterapiden en büyük faydayı sağlamak için bütün tedaviler zamanında girmek gerekmektedir. Uzun süre verilmiş olan aralar tedavinin etkisini azaltabilir. Cihazlarda meydana gelen arızalar neticesinde verilen aralar uzman doktor tarafından değerlendirilir ve gerekirse tedaviye eklemeler yapılabilir.