Refik Erduran kimdir?
13 Şubat 1928 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelen Refik Erduran’ın ailesinin soyu Karamanoğullarına dayanmaktadır. Dedesi Ahmet Erduran, ağır ceza reisi, babası Hüsamettin Ahmet Bey ise asker ve avukattı. Annesi Maarifçi Mustafa Refik Bey’in kızı Refika Hanım, Türkiye’de ilk resimli dergiyi çıkaran kadındır. Ailenin ikinci çocuğu olan Refik Erduran, çocukluğunu Üsküdar’da bir yalıda dadıların gözetiminde geçirdi. İlköğrenimini bugünkü adı Nilüfer Hatun İlkokulu olan 15. İlkokul’da tamamladıktan sonra öğrenim hayatına Robert Kolej’de devam etti. İlk oyununu Robert Kolej’de öğrenci iken yazan Erduran’ın bu oyunu 1948 yılında okulun tiyatrosunda “Kahraman” adıyla sahnelendi.
Refik Erduran, Robert Kolej’den mezun olduktan sonra 1947 yılında Tiyatro Tarihi ve Dram Bölümü’nde yüksek lisans yapmak için Cornell Üniversitesi’ne gitti. Büyük hayranlık duyduuğu Nazım Hikmet’in cezaevinde hastalandığını ve durumunun kötüleştiğini öğrenince 1949 yılında Türkiye’ye döndü.
Refik Erduran, Nazım Hikmet’i hapisten kaçırma planları yaptı ancak şairin af yasası kapsamına alınması için yürütülen büyük kampanyanın ve açlık grevinin ardından affedildi. Nazım Hikmet 15 Temmuz 1950 tarihinde özgürlüğüne kavuştu. Ancak 1951 yılında Nazım Hikmet, askere çağrılmış ve askerde öldürülme tehlikesi ortaya çıkmıştı. Bu dönemde şairin baba bir annesi ise farklı olan kız kardeşi Melda Hanım ile nişanlanan Refik Erduran, artık akraba olduğu Nazım’ı yurtdışına kaçırma düşüncesini iyiden iyiye planlıyordu. Bir sürat motoruyla Nazım Hikmet’in İstanbul Boğazı’ndan Karadeniz’e oradan Romanya bandıralı bir gemiyleTürkiye’den ayrılmasına yardımcı oldu. Nazım Hikmet, 1961 yılında yazdığı Otobiyografi adlı şiirde kaçışından bahsetmiştir.
Refik Erduran, askerliğini Kore Savaşı sürerken Türk Tugayı’nda yedek subay olarak yaptı. Savaşta tercümanlık yapan yazar Türk tugayına gönüllü olarak katılmıştı. Yazar Kore Savaşı’ndan döndükten sonra 1953 yılında asker arkadaşı Ertem Eğilmez ve devrin tanınmış gazetecilerinden biri olan Kemal Salih Sel’in oğlu Haldun Sel ile Çağlayan Yayınevi’ni kurdu. Aka Gündüz, Refik Halit Karay, Peride Celal gibi devrin önemli yazarlarının kitaplarının yayımladı. Erduran’ın “Yağmur Duası” adlı kitabı da Çağlayan Yayınevi tarafından basıldı ve en çok satanlar arasına girdi. RefikErduran, 1954-1955 yılları arasında “TEF” adlı haftalık mizah dergisini yönetti. 1955 yılında kapanan dergi 1960 yılında Ertem Eğilmez yönetiminde tekrar yayımlandı. Yazar, yayımcılık işlerini daha sonra Ertem Eğilmez’e bırakıp tiyatroya yöneldi.
Refik Erduran, Muhsin Ertuğrul’un isteği üzerine, Amerikalı yönetmen Kenneth Mcgowan’a birkaç ay kadar asistanlık yaptı. Bu kurslardan ünlü yazar Aziz Nesin gibi değerli oyun yazarları da faydalandılar. Erduran 1957 yılında ilk profesyonel tiyatro oyunu Deli’yi yazdı. Yazar ,”Kilo Namus” (1958) ve “Cengiz Han’ın Bisikleti” (1959) adlı oyunlarıyla büyük ün yaptı.
İstanbul şehir Tiyatroları, Devlet Tiyatroları, Dormen Tiyatrosu, Sururi-Cezzar Tiyatrosu, Ulvi Uraz Tiyatrosu, Kent Oyuncuları, Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu, Yunus Emre Tiyatrosu,Tiyatro İstanbul, Yeditepe Oyuncuları, yerli ve yabancı bir çok topluluk tarafından 30’dan fazla oyunu sahnelendi. Erduran yurt içinde ve yurt dışında sinema, televizyon senaryoları yazdı. Metamorfoz(Başkalaşım) adlı senaryosu 1992 yılında TRT tarafından filme çekildi.
Abdi İpekçi’nin teklifi üzerine 1965 yılında Milliyet Gazetesi’nde köşe yazarlığına başlayan yazar 1981 yılına kadar aynı gazetede yazdı. Daha sonra Güneş ve Meydan gazetelerinde yazılarını sürdürdü. 1985 yılında Gazeteciler Cemiyeti’nin en başarılı köşe yazarı ödülünü aldı. Erduran 1990’larda TV programlarında yapımcılık, sunuculuk yaptı. Yazar Sırp faşistlerine karşı sembolik direniş göstermek için 1995 yılında Bosna’ya giderek “Kara Kuğular” adlı birliğe katıldı, gördüklerini Milliyet gazetesinde dizi olarak yayımlandı. Daha sonra bunları “Bosnalı Samuraylar” adıyla kitaplaştırdı.
4 evlilik yapan yazarın bu evliliklerden 4 çocuğu doğdu. 74 yaşında, eski karısının kızı ile evlenmesi büyük tepki toplamış ve hatta bir avukatın evliliği iptal davası açması nedeniyle mahkeme tarafından evliliği iptal edilmiştir. Buna rağmen Erduran’ın bu evlilikten Ferhat, Kerem ve İpek adında üç çocuğu doğmuştur.
Bazı Oyunları
1. Açıl Kafam Açıl
2. El Ele
3. Bahçemdeki Ayı
4. Yemenimin Uçları
5. Halay (oyun)
6. Sehae Vakti
7. Eşek Dağın Sevdalısı
8. Ramiz ile Jülide
9. Tamirci
10. Karayar Köprüsü
11. Turp Suyu
12. Canavar Cafer
13. Yağmur Duası
14. Direkler Arasi – Kanto
15. Kahraman (oyun)
16. Korkunçlar
17. Ayı Masalı
18. Cengizhan’ın Bisikleti
19. Bir Kilo Namus
20. Deli (oyun)
Kitapları
1. Yağmur Duası (1954)
2. Domuz (2003)
3. Er Oyunu (2004)
4. Kavşak (2004)
5. Neşe’nin Şarkıları (2004)
6. Sabiha (2004)
7. İblisler, Azizler, Kadınlar (Anı) (2005)
8. Jetonlar Düştükçe (2007) Cumhuriyet Kitapları