Rezene bitkisi nasıl yetiştirilir?

Maydanozgiller familyasından iki yıllık bir bitki türüdür. Gövdesi dik olarak yükselmektedir. Gövde üzerinden çok sık çatallar çıkar. Bitki 2 metre boyuna kadar uzayabilmektedir. Bitkinin çiçekleri altın sarısı bir renktedir. Bitki ekildikten iki yıl sonraki ilk sonbaharda olgunlaşıp yarılan tohumları toplanmaya başlanır ve kabukları bir tarakla temizlenir. Güneşi doğrudan almadan kurutulur.

Anayurdu Güney Avrupa olan rezene dayanıklı ve çok yıllık otsu bir bitkidir. Ülkemizde fakir topraklarda doğal olarak yetiştiği gibi, Ege ve Akdeniz bölgelerinin ılıman yerlerinde bahçelerde yetiştirilmektedir. Hoş kokulu, gri-açık yeşil renkte, ince uzun ipliksi görünüşlü yaprakları sonbahar aylarında bronz renge döner. Hoş kokulu küçük ve sarı çiçekleri yaz ortasında açar ve çiçek salkımları bileşik şemsiye biçimindedir. Rezene bitkisi açık alanlarda tohumlarını dökerek çoğalır.

Rezene verimli, dkireç bakımından zengin toprakları tercih eder. Ancak rutubetin çok fazla olmaması gerekir. Genel olarak meyveler geç olgunlaştığından ılıman iklimlerde sonbaharı daha uzun geçen bölgeleri tercih eder. Humuslu ve kumlu-tınlı topraklar da rezene için oldukça uygundur.

Ülkemizin Kuzeydoğu Anadolu Bölgesinde yabani olarak yetişen rezene bitkisini, Türkiye’nin hemen her yöresinde yetiştirmek mümkündür. Türkiye’de doğal olarak yetişmesine karşın ekimi pek yapılmaz. İpliksi bir görünüm sergileyen ince parçalı yaprakları vardır. Yapraklar bitkinin alt kısımlarında saplı, üst kısımlarında gövdeye oturmuş durumdadır. Renkleri koyu yeşilden mavi yeşile kadar değişir.
Rezenenin tarlaya ekimi doğrudan yapılabildiği gibi, çelik şeklinde de üretilebilir. Çok yıllık bir bitki olduğundan dolayı ilk ekiliş yılında tarlanın çok iyi hazırlanmış olması gerekmektedir. Sonbahar mevsiminde tırmık ve diskaro takımı ile tarla kışa hazırlanır. İlkbaharda tarlanın ilk tava geldiği dönemde tarla tekrar sürülüp, tırmıklanarak keseklenme engellenmelidir.

Rezene ekiminin, erken ilkbaharda tarlanın hazırlanmasında hemen sonra mibzerle ya da elle yapılması gereklidir. Rezenenin tohumları mibzerle ekim için çok uygundur. Ekim derinliği 2-3 cm, sıra arası mesafe 50-60 cm, sıra üzeri mesafe ise 20-25 cm olacak şekilde ayarlanmalıdır. Dekara atılacak tohum miktarı mibzerle ekimde 1,5-3 Kg, elle ekimde ise 4-5 Kg kadar olmalıdır. Çeşitli bölgelerin iklim durumlarına göre Nisan ayının başından, nisan ayının sonuna kadar ekimi yapılabilmektedir.

Rezene üretimi eğer çelik ile yapılacak ise ilkbaharda en geç Mayıs ayının başına kadar 30 cm sıra arası mesafesinde, 2.5-3 cm derinlikte ekilmelidir. Ekim ayının sonunda rezenenin toprak üstü kısmı biçilir ve kurutulup öğütüldükten sonra yem sanayinde kullanılır. Toprakta kalan penceler sökülerek saklanır. Pencelerin üzerlerinin çok kalın şekilde örtülmesi gerekir. İlkbahara doğru Şubat – Mart aylarında örtü kısmı kaldırılır. Pencelerin uçlarından biraz kesilir. Dikilecek penceler parmak kalınlığında olmalıdır

Meyveleri yeşilimsi veya sarımsı kahverengi olup silindir biçimli ve hafif kıvrıktır. Bu Meyveler 4-10 cm uzunlukta, 2-4 mm genişlikte ve birbirlerinden derin bir oyukla ayrılan iki parçadan oluşmaktadır.

Rezene kendine dayanıklı bir bitki değildir. Bundan dolayı bir rezene ekili yere ikinci kez ancak 6-7 yıl sonra ekim yapılmalıdır. Rezenenin bıraktığı toprağa ise mutlaka gübrelenmiş bir çapa bitkisi ekilmelidir. Ancak rezene hasadından sonra toprakta kalan anızın çürümesi oldukça güçtür. Bu nedenle rezeneden sonra ya geç ekilen kışlık tahıl ya da yazlık tahıl gelmelidir.

Rezene’de hasat çok sayıda meyvelerin büyüme olgunluğuna eriştiği zamanlarda yapılır. Hasatta çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bunlardan biri, rezenenin biçer bağlar ile biçilmesidir. Biçimden sonra demetler dik konulup kurutulur. Yeterince kuruduğunda tarlada harman makinası ile harmanı yapılır. Ancak tarlada yeteri kadar kurutma olanağı bulunan yerlerde biçer döverlerde hasat etme olanağı vardır. Genel olarak tam kurutma söz konusu değildir. Bundan dolayı biçer döverle hasat yaptıktan sonra son kurutma gereklidir.