Rumeli Hisarı ne zaman yapılmıştır?

Boğazkesen Hisarı olarak da bilinen Rumeli Hisarı İstanbul’un Sarıyer ilçesinde Boğaziçi’nde bulunmaktadır. Bu semte adını veren Rumeli Hisarı İstanbul Fatihi Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’un fethinden önce boğazın kuzeyinden gelebilecek saldırıları engellemek için Anadolu yakasındaki Anadolu Hisarı’nın tam karşısına inşa ettirilmiştir. Bu nokta boğazın en dar noktasıdır.

1453 yılında Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u kuşatmasından önce de şehir birçok kez kuşatmaya uğramıştı. Şehrin çevresindeki Roma surları önceki kuşatmaları durdurabilmişti. Çok uzun süren kuşatmalarda şehrin ihtiyaçları deniz yolu ile karşılanabiliyordu.

Osmanlılar, devletin arazisini Rumeli’ye doğru genişletmişlerdir. Arada kalan Bizans topraklarını fethedemedikleri için devlet iki parçalı gibiydi. Sultan II. Mehmet en sonunda Rumeli Hisarı’nı inşaya karar verdi. Şeytan Akıntısı burası ile Kandilli arasında gemiler için adeta doğal bir makas oluşturuyordu. Pers İmparatoru Darius İskitlere karşı savaşa giderken, 700 bin kişilik ordusuyla Boğaz’dan sallar üzerinde geçerken, en dar yeri, akıntıları ve salları tutacak halatların bağlanma yerlerini daha M.Ö. 5. yüzyılda denemişti. 1097 yılında ise Haçlılar ve daha sonraki dönemlerde Sultan II. Mehmet ordusunun ve malzemelerinin bir kısmını bu geçitten geçirmişti.

Rumeli Hisarı’nın inşa edileceği yerle ilgili tartışmalar olmuş. Çünkü burada eski Bizans kilisesi ve kuleleri vardı. Bu tartışmalar sürerken Sultan II. Mehmed’in buyruğu paşalara bildirilir. Mimar Muslihittin planını hazırlar ve kullanılacak demir, taş, kum, çakıl, kireç hesabı yapılıp nerelerden sağlanacağı belirlenir. Bu stratejik yapı 1452 yılında 4 ay gibi inanılmaz kısa bir sürede tamamlanmıştı. Rumeli Hisarı’nın inşaatı Mart ayında başlamış olupTemmuz’un son günlerinde sona ermiştir. Yaklaşık 7 bin işçi gece gündüz çalışarak bu stratejik yapıyı tamamlamışlardır. İşçileri teşvik etmek için vezirler omuzlarında taş taşımışlardı. Bir cami ile iki de çeşme bu yapıya ilave edilmişti. Hisarın planını Sultan II. Mehmed bizzat çizmişti. Anadolu Hisarı’nın karşısındaki kaleye Boğdoğan Hisarı denmişti. İki Türk kalesinin karşılıklı genişliği 660 metredir. Makaslama ateşle, izinsiz, cebren geçmeye çalışan gemiler hemen batırılabiliyordu. Kaleye 400 muhafız ve topçu yerleştirilmiş ve başlarına da Firuz Ağa geçirilmiştir. Rumeli Hisarı, İstanbul’u kuşatma sırasında Karadeniz’den gelebilecek yardım ve takviyeleri önlemek için şehir kuşatmasından önce inşa edilmişti.

Hisarın Doğu – Batı genişliği 120 metre, Kuzey – Güney uzunluğu ise 250 metredir. Hisar kara tarafında, iki köşede, kalın gövdeli ve silindirik iki kule ile deniz kenarında on iki cepheli üçüncü bir kule ve bu kuleleri birbirleriyle birleştiren surlara küçük tali kulelerden meydana gelmektedir. Üç kuleden İstanbul yönünde olanına Zagnos Paşa Kulesi, Karadeniz yönündekine Saruca Paşa Kulesi, deniz kenarındaki üçüncü kuleye de Halil Paşa Kulesi adı verildi. Üç kulenin de orta boşlukları kalın döşeme tahtalar ile bölünmüş, üstleri kurşun kaplı birer sivri ahşap külah ile kaplanmıştır. Hisarın kapılarından biri olan “Dağ Kapısı” basık kemerlidir. Bu kapının üstünde, dörtgen şeklinde bir maşukili ile donatılmış olan bir mazgaldır. Diğer bir kapı da “Dizdar Kapısı”dır. Bir başka kapı da Hisarpeçe (Barbakan) Kapısı’dır. Sel Kapısı bir diğer kapı olup Tertibatı Barbakan Kapısı’nınkinin aynıdır.

Nikhisar, Mimkalesi, Yenihisar, Boğazkesen, Yenicehisar isimleriyle de anılan Rumeli Hisarı dünyanın bütün kaleleri içinde özel bir yere sahiptir. Bütün Orta Çağın bu en büyük ve kuvvetli hisarı olan Rumeli Hisarı 1453 yılında İstanbul’un Türkler tarafından fethinden sonra önemini kaybetmiştir.
Klasik Türk kale mimarisinin bu güzel örneklerinden biri olan Rumeli Hisarı bütün heybeti ile Boğaziçi’ni süsler. 1950’li yıllarda yapılmış olan onarımların ardından müzeye çevrilmiştir. Her yıl yapılan İstanbul festivallerinde burası açık hava tiyatrosu olarak kullanılmaktadır.

İstanbul’daki Rumeli Hisarı, yaklaşık 30 dönümlük bir alan üzerinde bulunmaktadır. Anadolu Hisarı’nın karşısında İstanbul Boğazı’nın 600 metrelik en dar ve akıntılı kısmında inşa edilmiştir. Rumeli Hisarın üç büyük kulesi mevcut olup, dünyanın en büyük kale burçlarına sahiptir.

Rumeli Hisarı’nın adı Neşri tarihinde Yenice Hisar; Fatih vakfiyelerinde Kulle-i Cedide; Kemalpaşazade, Aşıkpaşazade ve Nişancı tarihlerinde Boğazkesen Hisarı olarak geçmektedir.

Rumeli Hisarı günümüze kadar, 3 defa büyük bir onarım görmüştür. Bu onarımların birincisi İstanbul depreminden sonra olmuştur. Bu onarım kısa sürede tamamlanmıştır. 3. Selim zamanında ikinci kez onarım görmüştür. Bu dönemdeki onarım, askeri sebeplerden dolayıdır. Cumhuriyet döneminde Celal Bayar’ın emriyle üçüncü kez onarılmıştır. Bu onarım ise tamamen turizm amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu dönemden itibaren, Rumeli Hisarı turizm amacıyla kullanılmaktadır.