Rutubet nedir?

En kısa tanımla “havada bulunan su buharı” olarak tanımlanabilen rutubet ya da diğer adı ile nem, dünyada görülen doğal meteorolojik olaylar sonucu oluşan ve canlılığın devamı için büyük önemi olan orandır. Bağıl nem, spesifik nem, mutlak nem gibi farklı değerlerin bir arada yorumlanmasıyla hesaplanan rutubet, “gram/mt³” olarak ifade edilir. Bir metreküp havanın taşıyabileceği azami su buharı miktarının ifadesi olan bu oran, meteoroloji bilimi tarafından yakından incelenmekte ve düzenli olarak hesaplanmaktadır. Bağıl nem olarak bilinen kavram da, havada bulunan su buharının hava tarafından taşınabilecek azami miktara olan orandır.

Birçok farklı bilim dalını ilgilendiren rutubet, insanoğlunun yaşamı üzerinde de doğrudan etkilidir. İçinde yaşadığımız atmosferde doğal olarak gelişen olaylar sonucu ortaya çıkan nem, yağışlardan iklimlerin özelliklerine kadar birçok diğer alanda da doğrudan etkilidir. Küresel ısınma, mevsimsel hava olayları, doludan kara tüm yağış çeşitleri, fırtınaların oluşumu, karasal iklimlerin farklı yapıları ve su taşkını gibi felaketlere kadar dünyada yaşanan tüm doğal olaylarda rutubetin etkisi vardır.

Herhangi bir gazın ağırlığı ile nem arasındaki ilişki, spesifik nem ile ilgili bir konudur. Belirli bir gazdaki su buharının sahip olduğu ağırlığın o gazın kendi ağırlığına olan oran, spesipik nem olarak tanımlanır. İngilizcede “moisture” olarak bilinen ve Türkçede kullanılan “rutubet veya nem” kelimelerinin tam karşılığını veremediği bu durum, aslında “herhangi bir katının dışarıdan aldığı ya da dışarıya verdiği sıvı miktarı” olarak açıklanabilir. Bu durumların dışında doğada bağıl nemin %100’e eriştiği durumlar da görülmektedir. Çiğ noktasında yüzeydeki bağıl nem oranı %100’e denk geldiğinden, “su doygunluğu” durumunun ortaya çıkmasına neden olur.

Havanın ya da herhangi bir gazın çiğ noktası sıcaklığına getirilmesini durumunda bu gaz su buharına tam olarak doygun hale gelecektir. Havanın ya da gazın sıcaklığı bir miktar düşürüldüğündeyse yüzey alanda su birikmeye başladığı gözlemlenmektedir. Suyun yoğunlaşarak yüzeyde birikmesi, bu sıcaklıkta su buharının gaza ya da havaya yaptığı etki sonucunda oluşmaktadır. Türkçede “terleme” olarak bilinen bu olay, evlerin pencerelerinden soğuk içeceklerin dış yüzeylerine kadar hayatın birçok alanında çıplak gözle fark edilebilir.