Safra kesesi nedir?

Safra kesesi, karın bölgesinin üst kısmında yer alan, karaciğerin altında bulunan armut şekline benzer bir organdır. Karaciğerin ürettiği safrayı biriktirip, konsantre hale getirerek, safra yolları aracılığıyla bağırsağa akmasını sağlayan bir organdır. Safra vücudumuzda bağırsakta bulunan yağların sindirilmesi ve emilimi için oldukça önemli bir maddedir. İçeriğinde bulunan kolesterol veya pigmentlerin çökelek oluşturup, zaman içinde de taş oluşturması safra kesesinin rahatsızlanmasına neden olur. Farklı ebatlarda oluşan taşlar, ağırlıklı olarak kolesterol taşlarını meydana getirir. Normal çekilen röntgende görünmeyen taşlar, ağrıya neden olarak, hastaları oldukça rahatsız eder.

Safra kesesi taşları açısından risk altında olanlar kimlerdir?

• 20-60 yaşlardaki kadınlar, erkeklere oranla 3 kat daha fazla risk altında bulunurlar.
• Çok sayıda doğum yapmış olan kadınlarda daha sık görülür.
• Şişmanlık ve yaş faktörleri taş oluşumlarını arttırır.
• 60 yaşından daha büyük kişilerde %10-20 oranında taş bulunabilir.
• Hamilelik sonrasında, hamilelikte oluşan yağ ve kolesterol seviyelerindeki düzensizlikler nedeniyle taş oluşumları meydana gelir.

Safra kesesindeki rahatsızlıklarda meydana gelen şikâyetler nelerdir?

Ağrı: Karnın üst bölgesinde meydana gelen, sırta ve omuzlara yayılabilen ağrı, genellikle bulantı ve kusmayla birlikte yaşanır. Çoğunlukla yemeklerin sonrasında, safra kesesinin kasılması ile oluşur. Kasılma esnasında taşın safra kesesinin boynuna doğru kayması ve orada sıkışması nedeniyle yaşanan ağrı birkaç saat kadar devam edebilir. Küçük taşların safra yollarına doğru yerleşmesi de ağrıya neden olur. Bununla beraber idrarda koyulaşma, dışkıda renk bakımından açılma gibi belirtiler yaşanabilir. Taş oluşumları ile birlikte iltihap meydana geldiyse yüksek ateş, titreme ve üşüme belirtileri yaşanır. Yaşlılarda bu hastalık belirtileri daha hafif seyreder.

Sarılık: Safra yollarına kadar inen taşlar, safranın akışını engelleyip ciltte ve göz aklarında sararmalara, idrarda koyulaşmaya, dışkıda renk değişimine neden olur. Tıkanma sarılığı olarak adlandırılan bu durum, safranın içindeki bilirubinin kana karışması nedeniyle oluşur.

Pankreatit: Taşların safra kanalını tıkaması ve ilerleyerek pankreas kanalını da tıkamasıyla meydana gelen bu rahatsızlık, karın bölgesinin orta ve üst kısımlarında kuşak biçiminde hissedilen ve yanlara doğru yayılan ağrıyla kendini gösterir. Tedavi edilmediği takdirde ölümcül sonuçlara neden olabilir.

Gıdalara karşı tahammülsüzlük gösterme: Özellikle lahana, ağır kızartmalar, soslar, karnabahar, tavuk ve hindi derileri, turp ve bazı yiyecekleri yememek isteyen insanların safra kesesinde sorunu bulunduğu düşünülmelidir. Bulantı ve kusma şikâyetleri görülmesi, şişkinlik ve hazımsızlık yaşanması hastalığın verdiği belirtiler arasında yer alır.

Safra kesesi rahatsızlıklarının tanısı nasıl yapılır?

Hastanın şikâyetlerinin dinlenmesi ve yapılacak fiziki muayenesinin ardından yapılacak ultrasonografi, safrada bulunan taşların görüntülenmesine ve kesin teşhisine yardımcı olacaktır. Bu yöntemle safra kesesindeki taş ve çamur oluşumları kesin olarak görülebilir. İltihap ya da taşların safra yollarına inmesi durumunda, MR Manyetik Rezonans ile BT Batın tomografisi yapılarak tanıya yardımcı olunur.

Safra kesesi hastalıklarında tedavi nasıl yapılır?

Safra kesesinde taş oluşan hastalar sürekli izlenerek, taşın verdiği rahatsızlıklar belirlenir. Bunlar şikâyete neden oluyorlarsa laparoskopik kolesistektomi uygulanarak safra kesesi alınır. Bu yöntemde karın bölgesine açılan deliklerle, kamera ile görüntülenen safra kesesi alınır. İşlemden sonra 24-48 saatte evine gidebilen hasta bu şikâyetlerinden kurtulabilmektedir. Bu yöntemin yapılmasının uygun olmaması halinde, açık cerrahi ameliyat yapılarak sorun halledilir. Anestezi alması sağlığı için uygun olmayan hastalarda ise taşları kırmak ve eritmek yolu tercih edilir. Bunu yapmak için safra kesesindeki taşların kolesterol taşı olması, sayılarının uygun olması, büyüklüğü ve safra kesesinin kasılma yeteneğinin kaybolmamış olması gerekir. Şartlar yeterliyse ses dalgaları ile kırılan taşlar, daha sonra eritilerek yok edilir.