Sarı nokta hastalığı nedir?
Sarı nokta hastalığı yaşlanmanın bir sonucu olarak ortaya çıkan bir göz hastalığıdır. Hastalık daha çok yavaş bir şekilde ilerleyerek görme kaybıyla ve bilhassa görme alanında ortada siyah bir alan olarak ortaya çıkmaktadır. Sigara, genetik yatkınlık ve sağlıksız beslenme gibi bir takım alışkanlıklar sarı nokta hastalığı için risk faktörüdür. Bu faktörler hastalığın görülme riskini artırmaktadır. Diğer risk etkenleri ise hipertansiyon, lipid – kolesterol yüksekliği, güneş ışığına uzun süre maruz kalma ve şişmanlıktır.
Sarı nokta hastalığı (Yaşa Bağlı Maküla Dejenerasyonu) gözün merkezi görmesinden sorumlu “maküla” adı verilen bölgenin yapısının bozulması ve fonksiyonunu yitirmesine sebep olan bir hastalıktır.
Maküla, retina tabakasında ışığa duyarlı olan görme hücrelerinin yoğun olarak bulunduğu bir bölge olup detay görüşten sorumludur. Maküla, retinanın çok küçük bir bölgesini kapsamaktadır. Ancak çevre (periferik) retina tabakasına göre daha hassas olduğu bilinmektedir. Küçük yazıları kolaylıkla okuyabilme, iğneden ipliği çabucak geçirebilme ve sokak tabelalarındaki yazıları net bir şekilde görebilmek için maküla tabakasının sağlam ve sağlıklı olması gerekmektedir. Periferik yani çevre retina ise yan alanalrı görmemizi sağlar.
Vücudun normal yaşlanma ivmesiyle birlikte birçok kişide maküla dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı) görülmeye başlar. Bu bölgenin birçok farklı hastalığı bulunmaktadır. Ancak, yaşa bağlı maküla dejenerasyonu (YBMD) en sık görülen sarı nokta hastalığıdır.
Retina tabakası görme işlevinin gerçekleşmesine yardımcı olan 10 ayrı tabakadan meydana gelmektedir. İlerleyen yaş ve bazı toksik etkilerden dolayı, bu tabakalardan Retina Pigment Epiteli (RPE) denilen tabakada metabolik artık ve küçük sarı birikintiler meydana gelir.Sarı nokta hastalığında merkezi görmede eğilmeler, görme bulanıklığı, kırıklı görme ya da tam merkezi görme kaybı olabilmektedir. Periferik görme genel olarak etkilenmez.
Sarı nokta hastalığın kuru ve yaş tip olmak üzere iki farklı tipi bulunmaktadır. Kuru tip % 90 oranında, yaş tipi %10 oranında görülmektedir. Fakat görme kaybına neden olmasından dolayı yaş tipte erken teşhis çok daha büyük bir öneme sahiptir. Kuru tipe oranla daha hızlı bir şekilde ilerleyen hastalık, ani görme kaybı ile birlikte renkli görmenin ve kontrast hassasiyetinin bozulmasına, zamanla retina ve makulada meydana gelen yeni damarlarda kanama yapması sonucu körlüğe yol açmaktadır.
Sarı nokta hastalığının kuru tipinde koruyucu tedavi, yaş tipinde göz içine iğne tedavisi ve fotodinamik tedavi uygulanmaktadır. Koruyucu tedavide ise antioksidan A, C, E vitaminleri, lutein ve çinko kullanılmaktadır. Göz içine iğne tedavisi yöntemi damla ile uyuşturulmak suretiyle yapılır. Bu uygulama sırasında hasta herhangi bir ağrı hissetmemektedir. Fotodinamik tedavide ilk olarak toplardamardan özel bileşimde verteporfin adlı bir ilaç verilerek, düşük şiddette bir lazer uygulanmaktadır.
Hastalığın belirtileri şunlardır:
1- Görme kaybı
2- Cisimleri, çizgileri eğri veya kırık görme
3- Göz önünde karartılar
4- Görme kalitesinde bozulma
5- Renk görmede bozukluklar
Yaşa bağlı ve kalıtımsal etkenleri ortadan kaldırmak elbette mümkün değildir. Fakat diğer risk etkenleri kontrol edilebilir faktörlerdir. Hipertansiyon kontrol altına alınabilir, sigara içiliyorsa bırakılabilir, güneş için filtreli güneş gözlüğü takılabilir, beslenmede ise Akdeniz diyeti uygulanabilir. Tereyağı, kırmızı et ve kolesterol içeren yiyeceklerden uzak durulması tavsiye edilmektedir.
Göz içine iğne tedavisinde anti-VEGF antikoru kullanılmaktadır. 75 – 85 yaş arasındaki her üç kişiden birinde görülmekte olan sarı nokta hastalığının yaş tipinin tedavisinde göz içine iğneli enjekte yöntemiyle uygulanan anti-VEGF ilaçları FDA tarafından onaylı olan ilaçlardır. Tedavi süresi boyunca kullanılan anti-VEGF ilacı, göz arkasındaki göz hücreleri tarafından hastalıkta salgılanan ve yeni damar oluşturan proteini engelleyerek görme kaybını önlemektedir. Sarı nokta tedavi edilmezse %95 oranında görme azalır ve tam bir görme kaybı olur.