Sarımsak nasıl yetiştirilir?
Soğangiller familyasından olan sarımsak ülkemizin hemen her tarafında kolaylıkla yetiştirilen bir sebzedir. Sarımsak çevre şartlarına iyi uyum sağlayabildiğinden dolayı ülkemizin her tarafında yetiştirilmektedir.
Sarımsak için en ideal üretim alanlarının deniz ikliminden kara iklimine geçilen yerlerdir. Örneğin, Kastamonu, Amasya, Tokat sarımsak üretiminde başta gelmektedir. Akdeniz ülkeleri, İran ve Afganistan sarımsağın anavatanı olarak kabul edilmektedir.Sarımsakta kök oluşumu soğan ve pırasa ile aynıdır. Bitki çok yoğun bir kök oluşumuna sahip olup kökleri çok nadir durumlarda dallanmaktadır. Köklerin birçoğu toprağın 20-25 cm’lik derinliğine ulaşmaktadır. Bitki gelişimine ve toprak yapısına bağlı olarak 50 cm derinliğe kadar giden kökler de bulunmaktadır.
Sarımsak dişi toprağa dikildikten sonra önce kökleri ve daha sonrada yaprakları oluşur. Sarımsak yaprakları toprakla dar açı yaparlar. Yapraklar boyuna çizgili ve simetriktir. Yaprak rengi çeşitlere göre değişiklik göstermektedir. Sarımsakta çiçeklenme ikinci yılda gerçekleşmektedir. Bitkiler çiçek meydana getirmeden dişleri ve başı oluşturur. Sarımsak bu dişlerle kolaylıkla üretilirler. Sarımsak Türkiye’de en çok yağış alan Karadeniz kıyı bölgesi dışında hemen her yerde yetiştirilir. Çok yağış alan bu kıyı kesiminde de taze sarımsak olarak rahatça yetiştirilmektedir. Yetiştirme döneminde gelişmesini 15-20 °C sıcaklıklarda %60-80 nemli ortamlarda gösterir. Sıcaklık azalması ve artışı durumunda bitki gelişmesinde yavaşlama görülür. Sarımsak hasat döneminde ise yağış istemez.
Sarımsak toprak isteği bakımında pek seçici değildir. Sarımsak bitki besin maddeleri ve organik maddeler bakımından zengin topraklar ister. Hafif karakterli, kaymak bağlamayan alüvyal topraklarda çok daha iyi gelişme göstermektedir. Taze organik gübreden kaçınılması gerekmektedir. Toprak pH’sı 6.5-7 aralığında olmalıdır. Sarımsak taze organik gübrelemeden hoşlanmayan bir bitkidir. Sarımsak üretilecek tarlanın dikiminden en az 3 ay önce yanmış organik gübre ile dekar başına ortalama 3-4 ton gübre verilmesi ve gübrenin toprağın 25 cm derinliğinde sürümle karıştırılması gerekir. Sonbahar mevsiminde organik gübre ile gübrelenerek sürülen toprak kış aylarında tekrar 20-25 cm derinlikte sürülür. Gübrelenen ve 10-12 cm derinlikte işlenen toprak dikime hazır hale gelmiş olur. Dikim için daha önce gruplarına ayrılmış bulunan dişler ya kaplama olarak veya 120 cm genişliğinde hazırlanan tahtalarla dişlerin uç kısımları toprak üstünde görülecek şekilde, saç ayağı şeklinde elle tek tek dikilirler. Dişlerin ters dikilmemesine dikkat edilmelidir.
Yabancı otlardan temiz bir tarlada dişler arasındaki dikim mesafesi yaklaşık 10-12 cm olarak bırakılmalıdır. Yabancı ot sorunu olan tarlalarda sıravari dikim yapmak ve sıralar arasında yabancı otla savaşımının kolaylaştırılması için 25-30 cm’lik mesafe bırakmak gerekmektedir. Dikiminden sonra dişler hemen kök ve meydana getirerek gelişirler. Bitkiler 15-20 cm boya ulaştıklarında bitkilerin daha iyi gelişmesini sağlamak ve yabancı otlardan arındırmak için 3-4 cm derinliği geçmeyecek şekilde yüzeysel bir çapalama yapılır.
Sarımsak genel olarak sulamaya gerek kalmadan yetiştirilebilir. Sulamanın gerekli olduğu durumlarda yağmurlama sulama yapmak daha uygundur. Bitkiler 30-40 cm boy aldıklarında ayrılan azotla birlikte gerekli potasyum, potasyum nitrat şeklinde sulamadan önce bitkilerin yapraklarına gelmeyecek şekilde serpme olarak verilerek gübreleme tamamlanır ve hasada kadar herhangi bir işlem yapılmaz.
Sarımsak yetiştiriciliğinde, baş oluşturma döneminde görülen mantari hastalıklar önemli zararlara neden olmaktadırlar. Bundan dolayı bu dönemde çok yağış alan bölgelerde sarımsak yetiştirmekten mutlaka kaçınılmalıdır.
Sarımsaklarda hasat bitkinin yapraklarının iyice kurumaya başladığı dönemde yapılmaktadır. Sarımsaklar asılarak depolanacaksa hasatta yaprakların tam olarak kuruması beklenmez. Hasat zamanı bölgeye ve dikim tarihine göre büyük değişiklik gösterir. Sahil kuşağında hasat haziran veya temmuz aylarında yapılabildiği halde diğer bölgelerimizde hasat eylül ayına kadar yapılabilmektedir. Hasat genel olarak çapa ile yapılır.