Seçim yasakları nelerdir?
Her seçim öncesinde seçime birkaç gün kala seçim yasakları gündeme gelmeye başlamaktadır. 7 Haziran Pazar günü yapılacak olan 25. Dönem Milletvekili Genel Seçimi saat 08.00’de başlayıp 17.00’de sona erecektir. YSK seçime dair yasakların neler olduğu konusunda kamuoyunu bilgilendirmekle mükelleftir.Genel olarak seçim tarihinden yaklaşık 10 gün önce YSK tarafından alınan karar gereği propaganda serbestliği ve bir kısım seçim yasakları başlamaktadır.
Gerekli duyuru RTÜK aracılığı ile yapılmaktadır. RTÜK, genel seçimlere ilişkin kamuoyu araştırmaları, anketler ve tahminlere ilişkin yayın yasaklarının başlayacağı tarihi ve içeriği tüm vatandaşlara duyurmaktadır. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’ndan (RTÜK) yazılı açıklama yaparak, Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) kararlarının, seçim döneminde yapılacak yayınlara ilişkin hususları ayrıntılı olarak düzenlendiği belirtir.
“YSK’nın ilgili kararları çerçevesinde oy verme gününden önceki on günlük süre için geçerli olacak olan yasakları yazılı, sözlü ve görsel basın ve yayın araçları ile kamuoyu araştırmaları, tahminler, anketler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi çeşitli adlarla, adayın lehinde ya da aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek bir biçimde yayın yapılması ve herhangi bir surette dağıtımı yasaklanmıştır.
Ayrıca, yine YSK Devlet, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyelerle bunlara bağlı daire ve müesseseler, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların kurdukları müesseseler ve ortaklıkları ile diğer kamu tüzel kişilikleri, umumi menfaatlere hadim cemiyetler ve Bankacılık Kanununa tabi teşekküllere ait kaynaklardan yapılan iş ve hizmetler dolayısıyla, (açılış ve temel atma dahil olmak üzere) törenler tertiplenmesi, nutuklar söylenmesi, demeçler verilmesi ve bunlar hakkında her türlü vasıtayla yayınlarda bulunulmasını yasaklanmıştır.
Başbakan ve bakanlarla, milletvekillerinin yurt içinde yapacakları tüm seçim propagandası ile ilgili gezilerini resmi makam otomobilleri ve resmi hizmete tahsis edilmiş olan vasıtalarla yapmaları da yasaklanmıştır. Bu amaç doğrultusunda yapacakları gezilerde, protokol icabı olan karşılama ve uğurlamalar ile törenlerin yapılamayacağına ve resmi ziyafet verilemeyecek olduğu belirtilmiştir. Ayrıca Başbakan, bakanlar, milletvekilleri ve adayların seçim propagandası ile ilgili olarak yapacakları bütün gezilere hiçbir memur katılamayacaktır.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), seçim günlerinde “Her ne suretle olursa olsun alkollü içki satılmasının, içkili yerlerde umumi mahallerde her çeşit alkollü içki satılması ve verilmesi ile içilmesinin yasak olduğu, emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka hiçbir kimsenin köy, kasaba ve şehirlerde silah taşıyamayacağına, oy verme günü oy verme süresince kahvehane, kıraathane ve internet kafeler gibi bütün umumi eğlence yerlerinin kapalı kalacağına, eğlence yeri niteliğini taşıyan lokantalarda yalnız yemek verilebileceğine, oy verme günü saat 18.00’e kadar radyolar ve her türlü yayın organları seçim ve seçim sonuçlarıyla ilgili haber, tahmin ve yorum yapılmasının yasak olduğunu belirtmiştir.
YSK ayrıca her türlü yayın organlarında seçim ile ilgili olarak verilecek haber ve tebliğlerin daha önceden kararlaştırılan saatlerde yayınlanabileceğine ve bu saat itibari ile bütün yayınların serbest olduğunu belirtmiştir. Ancak Yüksek Seçim Kurulu tarafından gerek görülmesi halinde kararlaştırılan saatten önce de yayınların serbest bırakılmasına karar verilebileceği ve karar örneğinin Resmi Gazete’de yayımlanmasına oy birliği ile karar verildiği belirtilmiştir.
Seçim yasakları konusunda gerekli takibin yapılması son derece zordur. Sadece yazılı ve görsel basın ancak kontrol edilebilmektedir. Özellikle hükümetin seçim çalışmalarında bu kararlara uymak konusunda fazla itina göstermediği anlaşılmaktadır. Önceki dönemlerde de durum hep böyle olmuştur. İktidar olan her zaman devletin tüm imkanlarını kullanma yoluna gitmiştir. Memurların mitinge katılma konusu ise tamamen kontrol dışıdır. Yüzbinlerce insanın katıldığı mitingde memurları gidip ayırt etmek hem mantığa aykırı ve hem de zordur. Bu işlemde adaleti sağlamakta imkansızdır.