Şeftali nasıl yetiştirilir?
Anavatanı Çin olan Şeftali Türkiye’de özellikle Bursa, Hatay ve Erzincan’da yetiştirilir. Şeftali ağaçları 8 metreye kadar uzayabilen ağaçlardır.
Başlıca Şeftali çeşitleri şunlardır:
1-Tüylü şeftaliler
2-Tüysüz şeftaliler
3-Domates şeftalisi
Şeftali çeşitleri erkenci, orta mevsimci ve geçici çeşitler olmak üzere üç grupta toplanmaktadır.
Şeftali iklim şartlarına en fazla uyum sağlayabilen meyvelerden biridir. Kışın sıcaklığın -20 C kadar düştüğü yerlerde gözler ve yıllık sürgünler donmaktadır. Sıcaklığın -25 C düşmesi ağaçların bile tamamen donmasına sebep olmaktadır. Soğuklara dayanıklılık bakımından çeşitler arasında farklılıklar görülmektedir. Şeftali erken çiçek açan meyve türlerindendir. Bu yüzden ilkbahar geç donlarının olduğu yerlerde bazı yıllar istenilen verim alınamamaktadır. Yazları çok serin geçen yerlerde ekonomik anlamda şeftali yetiştirilmesi çok uygun değildir. Bu durumlarda meyveler acımsı bir tat alır ve kalitesi düşük olur.
Alüvyal topraklar şeftaliye en uygun olan topraklardır. Bu topraklar ağaçların iyi havalanması, iyi ısınması, su ve besin maddelerini iyi saklaması, bol ve kuvvetli bir kök sisteminin oluşmasını sağlar. Kumlu topraklarda yeterli sulama ve yeşil gübre ile birlikte bol organik madde sağlama ve iyi bir gübreleme ile şeftali ağaçları iyi bir gelişme göstermektedirler. Fazla kireçli topraklar şeftali yetiştiriciliği için uygun değildir.
Birçok şeftali çeşidinin tohumları anacın özelliklerini birebir taşır ve oldukça düzenli ürün verir. Şeftalinin bu özelliğinden dolayı kimi yerlerde ağaçlar çekirdekten yetiştirilir. Bazı yerlerde aşı ile çoğaltım yapılmaktadır. Şeftali anaçları için şeftali, erik, badem ve kayısı ağaçları kullanılabilir.
Şeftali bahçeleri, daha çok yaşlı fidanlardan kurulmaktadır. Bahçe tesisinde derin toprak işlemesi gerekmektedir. Bahçe ağaçları arasında anaca ve toprak şartlarına göre 5×5, 6×6 veya 7×7 m mesafe bırakılması zorunludur bırakılabilir. Fidan dikimi tercihen sonbaharda yapılmaktadır. Kış mevsimi çok soğuk geçiren yerlerde ilkbaharda dikim yapılması tavsiye edilir.
İlk dikimden sonra toprak işlemesi fidanların diplerinden itibaren başlamak üzere fidanın her tarafından bir metre genişliğinde yapılmalıdır. Ağaçların taçları büyüdükçe sürülen şerit genişliği de artmaktadır. Açık toprak işlemesi yapılmakta olan bahçelerde, toprak işlemesi sonbaharda pullukla derin sürme şeklinde yapılmaktadır. İlkbahar ve yaz mevsiminde ise diskaro veya çapa kullanılmalıdır.
Sulama süresi ilkbahar-sonbahara kadar olan süre, sulamanın hangi aralıklarla yapılacağı, sulama sayısı, hava sıcaklığına, yağış durumuna, toprağın fiziksel yapısına ve taban suyun yüksekliğine göre değişmektedir. Kış aylarında ılık ve kurak bölgelerde ilkbaharda azda olsa sulamaya ihtiyaç duyulabilir. Çekirdeğin sertleşmeye başladığı dönemden itibaren meyvelerin toplanmasına kadar sulamanın düzenli olarak yapılması gerekir. Sıcak ve kumlu olan topraklarda haftada bir kez sulama yapılmalıdır.
Şeftali ağaçları çabuk büyüyen ağaçlar olup çok verimlidirler. Şeftali bahçelerinde en iyi gübreleme şekli ahır gübresi ve yeşil gübre ilave edilen ticari gübrelerin verilmesi şeklinde olan gübrelemedir. 3 yıl aralıklarla bir dekara yaklaşık 1.5-2.5 ton arasında ahır gübresi veya her yıl yeşil gübre verilmesi uygundur.
Şeftali ağaçları fazla miktarda meyve tuttukları için dallarda kırılmalar olmaktadır.Ayrıca fazla miktarda meyve tutarsa, meyveler yeterince büyümemektedir. Bu yüzden seyreltme yapılmalıdır.
Şeftali ağaçları diğer meyve türlerine göre daha çok budanmaya ihtiyacı duyan ağaçlardır. Şeftali ağaçları için iki tür budama yapılmaktadır. Birincisi şekil ikincisi de meyve budamasıdır. Ayrıca mevsimlere göre yaz ve kış budaması yapılmaktadır.
Şeftalilerde hasat olgunluk meyve eti sertliğine ve rengine göre yapılmaktadır. Kırmızı kısımlar daha parlak bir hal alır, yeşil kısımlar ise sarıya dönüşür. Olgunluğun tespitinde, şeftalilerin kullanılma amaçlarına yani, konservelik, sofralık, dondurmalık ve kurutmalık olarak ayrılışına göre farklılıklar bulunmaktadır. Meyvelerin hepsinin aynı anda olgunlaşmadığı bilinmektedir.