Selüloz nedir?
Bitkilerin sert bir yapıya sahip olarak çevre şartlarına karşı dayanıklı bir yapıya kavuşmasını sağlayan selüloz(C6H10O5), günümüzde endüstriyel değeri çok büyük olan bir hammaddedir. Kağıt yapımından tekstil ürünlerine çok geniş bir yelpazede kullanılan selüloz bazı patlayıcı türlerinin yapısına dahi katılır. Binlerce yıldır insanoğlunun en önemli doğal kaynaklarından biri olan ahşabın da en önemli bileşeni olan selüloz, kuru ağaçların yaklaşık olarak %60’ını oluşturmaktadır. Ağaçların dayanıklı gövdelere sahip olmasını, yerçekimi etkisine karşı koyarak yukarı doğru gelişmesini, rüzgar ve yağış gibi sert hava koşullarına dayanabilmesini sağlayan selüloz, gövdenin esnek bir yapıya sahip olarak mukavemetinin yüksek olmasını da sağlar.
Bilinen insanlık tarihinin en önemli aşamalarından biri olan ve Çinliler tarafından bulunduğu “tahmin edilen” kağıdın da en önemli hammaddesi yine selülozdur. Selülozun kimyasal yapısındaki Karbon(C) atomlarının kuvvetli molekül bağları, ahşabın insan ihtiyaçlarını karşılamak için ideal madde olmasını da sağlar. İnsanlar için olduğu kadar dünya üzerindeki birçok farklı canlı türü için de kritik derecede önemli bir madde olan selüloz, otçul hayvanlar için besin manasına gelmektedir. Otçul hayvanların bağırsaklarında bulunan “simbiyoz bakteriler” selülozun sindirim işleminde parçalanmasını sağlayarak, metobolizmanın faaliyetlerini sürdürmesine yardımcı olur. Ayrıca bazı böcek türleri sindirdikleri selüloz sayesinde selülaz enzimi salgılayarak dünya üzerindeki yaşama katkıda bulunur.
Günümüzün modern endüstri için de temel hamaddelerden biri olan selüloz, dayanıklı yapısı kadar kolay işlenebilir yapısı nedeniyle de yaygın olarak kullanılmaktadır. Boya üretiminde kullanılan selüloz boyanın hem çok daha yapışkan olmasını hem de daha uzun süre dayanabilmesini sağlar. Selülozun suda çözünmeyen bir kimyasal yapıya sahip olması insanların yüzyıllardır gemi yapımında ahşap kullanmasını sağlamıştır. Selülozun dayanıklı yapısı, kolay işlenebilir olması ve tuzlu suda dahi uzun süre dayanabilmesi sayesinde insanoğlu yüzlerce yıl önce denizaşırı seyahatler yapabilmiştir. Şüphesiz kağıt gibi insanlık tarihinin gelişimindeki en önemli rollerden birini üstlenen bir maddenin de temel yapı taşı olması nedeniyle selülozun tarih, bilim ve tekniğe de katkısı çok büyük olmuştur.
Bir karbonhidrat olarak barut gibi patlayıcı özelliği bulunan kimyasal bileşenlerin yapısına da katılan selüloz, patlama işleminde çok daha fazla enerjinin açığa çıkmasını sağlar. Bu nedenle selüloz, insanoğlunun endüstriyel üretiminin en önemli kaynağı olan madenlerin çıkartılmasına katkı sağlamıştır. 20. yüzyılda selülozun inşaat sektöründe de kullanılması ile bu bileşenin değeri daha da artarak günümüzün en değerli doğal kaynaklarından biri haline dönüşmüştür.