Serotonin seviyesi depresyon oluşumunda etkili mi?
Serotonin denen nörotransmitter, sinir hücrelerinin arasında elektrik sinyallerinin taşınmasını sağlar. Yani bir sinir hücresinden aldığı elektrik sinyalinin diğer sinir hücrelerine aktarılmasını sağlar. Beynin salgıladığı serotonin, aynı zamanda vücutta farklı yerlerde üretilebilir. En fazla merkezi sinir sisteminde, mide ve bağırsak kanalında bulunurlar. Serotonin mide bağırsak kanalında sindirim üzerinde önemli görevler üstlenmiştir. Depresyon tedavisinde kullanılan anti depresan, anti anksiyete ilaçlarının geneli vücutta serotonin miktarında etkileşim yapar. Vücutta salgılanan serotonin hormonunun hücreler tarafından emilmesini engelleyerek, vücuttaki serotonin miktarını yükseltirler.
Serotonin miktarının depresyonla ilişkisi
Yapılan bilimsel araştırmalar vücuttaki serotonin miktarındaki dengesizlikle kişilerin ruh halinin etkilendiği ve bunun depresyon üzerinde etkili olduğu sonuçlarını elde etmiştir. Vücuttaki serotonin miktarının azalması farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Beyinde serotonin üretiminin azalması, reseptör alanlarının yetersiz olması ya da serotonin yapımında kullanılan triptofan maddesinin yetersiz olması vücuttaki serotonin azalmasına neden olabilir. Bu sorunlardan herhangi biri etkili olduğunda, kişilerde depresyon etkisi, anksiyete bozukluğu, panik atak, asabi yapı gibi etkiler söz konusu olabilir.
Serotonin dengesizliği durumunda kişilerde depresyon etkisinin görülebileceği kabul edilmesine rağmen, depresyonda olunduğunda beyindeki serotonin seviyesi tespit edilemez. Bu yüzden depresyonun ya da mental bozukluğun vücuttaki serotonin seviyesindeki yetersizlikten meydana geldiği hakkında bilimsel bir çalışma bulunmamaktadır. Depresyon halinde kandaki serotonin seviyesi belirlenebilirse de, kişideki beyin ve kanda olan serotonin miktarı farklı olabilir. Bu yüzden serotonin eksikliğinin depresyona neden olduğu ya da depresyonun vücutta serotonin eksikliği yarattığı konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Depresyon tedavisinde hastalarda uygulanan ilaç tedavisinde beyindeki serotonin miktarının yükseltilmesi amaçlanmaktadır. Bu serotonin ve depresyon arasındaki ilişkiyi kuvvetlendiren bir olgudur.
Serotonin düzeyi uyku düzenine etki eder mi?
Günümüzde yeni teknolojik ve tıbbi gelişmelere rağmen hala daha uyku hakkında bilinmeyen çok şey bulunmaktadır. Buna rağmen bilinen bir gerçek var ki, serotonin düzeyi uykuyla direkt olarak ilgilidir. Vücutta serotonin miktarı fazla olduğunda kişide uyanıklık hali, serotonin miktarı az olduğunda uyku hali yaratmaktadır. Serotonin melatoninle beraber saati kontrol altında tutarak, gün ışığını takip eder. Gün ışığı olduğunda serotonin artar, melatonin ise azalır. Kişide rem uykusu döneminde serotonin miktarı en düşük seviyeye iner. Uykuda rem dönemine kadar reseptörler aktif şekilde çalışırken, rem uykusu reseptörlerin aktif olmasını engeller. Vücutta serotonin düştüğünde, beyinde asetilkolin denen nörotransmitter düzeyinde yükselme olur. Anti depresan ilaçların çoğu bu yüzden rüya görmeyi çok azaltır ya da tamamen engeller. Aynı şekilde serotonin miktarı yüksek olduğunda da, rüya görmek zorlaşır.
Serotoninin kadınlarda ve erkeklerdeki seviyesi
Yapılan araştırmalar, erkeklerdeki serotonin miktarının kadınlara göre daha fazla olduğunu belirlemiştir. Fakat serotonin düzeyindeki bu farklılık çok büyük oranda değildir. Ancak kadın ve erkeğin serotonin miktarındaki düşmeye verdiği tepkiler arasında oldukça fazla fark bulunmaktadır. Erkeklerde serotonin seviyesi düşerse fevri davranışlarda artma olsa da, kişilerin depresyona girme eğilimi meydana gelmez. Kadınlarda serotonin miktarı düştüğünde ruhsal olarak olumsuz etkiler olmakta ve depresyona girme riskinde artış olmaktadır. Çevresine karşı daha dikkatli olmak için büyük çaba sarf ederler. Bu konuda uzmanların düşüncesi serotonin mekanizmasının kadın ve erkekte aynı şekilde işlemiş olsa da, serotonin kullanımı farklı olmaktadır.