Server Tanilli kimdir?

Prof. Dr. Server Tanilli 1931 yılında doğdu. Tannili memur bir babanın çocuğudur. 1980 yılından önce Türkiye’de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde ve Devlet tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulu’nda “Uygalik Tarihi” dersi veren Prof. Dr. Tanilli, 7 Nisan 1978 tarihinde saatler 21.30’u gösterdiği sıralarında evine giderken, Suadiye’de silahlı saldırıya uğradı.

Bir otomobilden yakın mesafeden üzerine ateş açılan Tanilli Hoca, göğsünden ağır yaralandı, daha sonra felç oldu. Tanilli bu saldırıdan sonra hayatını tekerlekli sandalyede sürdürmek zorunda kaldı. Belden aşağısı tutmaz oldu. Tanilli, daha sonra Fransa’ya gidip uzun yıllar Strazburg Üniversitesi’nde çalıştı. 2000 yılında yurda dönen hoca, vefatına kadar Cumhuriyet Gazetesi’nde köşe yazıları kaleme alıyordu.
Server Tanilli’nin 1973 yılında basılmış olan “Uygarlık Tarihi” çalışmasının namı neredeyse kendi isminin önüne geçmiştir. Kitap hem üniversitelerde ders kitabı olarak okutuldu ve de üniversite dışında referans bir kitap olarak akademisyenler tarafından beğenilip kullanıldı. Tanilli bu kitapla ilgili olarak yargı önüne de çıktı. Tanilli Hoca neredeyse kitabı kadar ünlü olan savunmasını ünlü şairimiz Atilla İlhan’dan dizelerle noktalamıştı:”O sözler ki kalbimizin üstünde / Dolu bir tabanca gibi / Ölüp ölesiye taşırız / O sözler ki bir kez çıkmıştır ağzımızdan / Uğrunda asılırız.”

Fransa’dan Türkiye’ye döndükten sonra Tanilli, Cumhuriyet gazetesinde yazıları yayınlanmaya başlamış ve çok sayıda eser hazırlamıştır. Tanilli’nin ilk çalışması 1962 yılında kitap haline getirilen “Anayasalar ve Siyasal Belgeler” adlı eseridir. 1980 öncesinde İstanbul Üniversitesi’nde hukuk başta olmak üzere birçok fakültede ve Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Akademisi’nde ders verdi.

12 Eylül sonrası demokrasi arayışında bir demokrasi manifestosu sayılabilecek olan bir kitap olan “Nasıl Bir Demokrasi İstiyoruz?” eserinde Türkiye’deki demokrasi kavgasının temel doğrularının altını bir kez daha çizmiş ve sorunlarını derinlemesine incelemiştir. Eserinde eğitimin anlamından başlayıp ülkemizdeki eğitimin her türlü sorununa ilişkin çeşitli düşünceler içeren bir eğitim manifestosu olarak temel bir sorunumuzu gündeme taşımıştır. “İslam Çağımıza Yanıt Verebilir mi? “ adlı eseri iledinsel bağnazlığın iyiden iyiye yoğunlaştığı ülkemizde aydın duyarlılığıyla laiklik ve din sorununu işleyen, yakın dönemin bu önemli sorununa dikkatleri çekmeyi başarmıştır.
Server Tanilli üzerine yazılmış olan birçok makale ve kitap da bulunmaktadır. Server Tanilli 2006 yılında Sertel Demokrasi Ödülü’ne layık görüldü.

Prof. Dr. Server Tanilli, İstanbul Üniversitesi (İÜ) İstanbul Tıp Fakültesi’nde bir süre tedavi görmüş, vücudunda enfeksiyon ve ateşlenmelere bağlı olarak yaralar nedeniyle “greft (yamalama)” ameliyatı geçirmişti. Sosyoloji, siyaset bilimi ve anayasa hukuku konularında uzman olan Prof. Dr. Server Tanilli İstanbul Göztepe’deki evinde hayata veda etti. Uzun süredir sağlık sorunları nedeniyle tedavi gören server Tanilli 29 Kasım 2011 Salı günü 80 yaşında hayatını kaybetti. Prof. Dr. Tanilli için ilk tören Perşembe günü İstanbul Üniversitesi’nde düzenlendi. Tanilli Hoca, öğle namazından sonra Karacaahmet mezarlığında toprağa verildi.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Server Tanilli’nin vefatına ilişkin “Uygarlığın, demokrasinin, devrimin, hukukun ve aydınlanmanın hocasını kaydettik” dedi.

DSP Genel Başkanı Masum Türker, Tanilli’nin bıraktığı eserlerin, yeni neslin yolunu aydınlatacağını, hem geçmişe hem de geleceğe ışık tutacağını belirtti.

Tanilli Hoca yalnızca akademik olmanın sıradan bir öznesi değildi. Toplumcu bir aydın olmanın sorumluluğunu, bilimine ve topluma karşı emekten yana olan mücadeleci bir bilim adamıydı. Hem de hayatının bütün üretim alanlarında ve bütün gücüyle çalışmıştır. Tanilli Hoca mücadeleci haliyle herkesin gönlünde yerini aldı.
Eserleri:
1. Uygarlık Tarihi (1973)
2. Devlet ve Demokrasi: Anayasa Hukukuna Giriş
3. Nasıl Bir Eğitim İstiyoruz?
4. Yüzyılların Gerçeği ve Mirası” (6 cilt)
5. Candide ya da İyimserlik
6. Yaratıcı Aklın Sentezi: Felsefeye Giriş
7. Değişimin Diyalektiği ve Devrim
8. Dünyayı Değiştiren On Yıl
9. Fransız Devriminden Portreler
10. Anayasalar ve Siyasal Belgeler
11. Nasıl Bir Demokrasi İstiyoruz?
12. İslam Çağımıza Yanıt Verebilir Mi?
13. Din ve Politika
14. Voltaire ve Aydınlanma